eldeslibeytullahyildirim

... ...

	ELDEŞLİLER
	Eldeşli Beytullah YILDIRIM Eldesnet kurucusu Eldeşli Beytullah YILDIRIM kimdir? Hakkında bilgi. Bu sayfalarda yer almasını istediklerinizi e-mail ile g�nderebilirsiniz.

MAKALE

Beytullah YILDIRIM Hakkında
Beytullah YILDIRIM
Eldesnet Kurucusu ve y�neticisi Beytullah YILDIRIM
Konya, Ilgın Eldeş K�y�nde doğdu, İlk, Orta ve Lise tahsilini İstanbul'da tamamladı. İstanbul �niversitesi Tarih B�lm� Lisan eğitiminde ara verdi,
İstanbul'da Milli Eğitim Sertifikalı �zel bir kurumda Bilişim Teknolojileri, Bilgisayar donanım ve yazılım eğitimini başarıyla tamamladı.
�zel sekt�rde; �eşitli firmalarda Elektrik, Elektronik, Mekanik ve Pnomatik tabanlı plastik imalat sekt�r�nde ustalık belgesi aldı ve uzun yıllar y�neticilik yaptı.
Bilişim sekt�r�nde Elektronik Bilgisar ve bileşenleri ve yazılım ticareti yapan kurumsal bir firmada �st d�zey y�neticilik yaptı.
Tarih alanında şehir tarihi başta olmak �zere Yerel Tarih Araştırmaları Yaptı. Akademik �alışmalara konu olan T�rkiyede ilk kurulan k�y tanıtım sitelerinden birisi olan (2004) Eldesnet ismi ile Konya ili Ilgın İl�esi Eldeş K�y� web sitesini kurdu ve halen y�netiyor, Konya ili Ilgın Araştırmaları tarih k�lt�r hizmeti �alışması, İstanbul ili Esenler il�esi Esenler Araştırmaları ve Lisan-ı Osmani Osmanlıca isimli lisan / dil edebiyat ve tarih ağırlıklı blok yayını ve �alışmaları uzun senelerdir internet yayımcılığı devam ediyor.
İstanbul Vizyon Haber sitesinde; yerel şehir tarihi araştırmaları ve teknolloji konuları hakkında makaleler yazıyor.
Osmanlı Arşivi Tarih Araştırmaları devam ediyor.
İslami konularda yazı hazırlık �alışmaları devam ediyor.
Okuma araştırma ve yazı �alışmalarımız devam ediyor.
Gayret bizden tevfik Allah C.C.'dan.

İstanbul 06.02.2024
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 06.02.2024 Tarihinde G�ncelllenerek Yayımlanmıştır.
Eldesnet'e Massenger'dan mesaj ve fotoğraf g�ndermek i�in buraya tıklayınız.
Eldesnet Facebook grubu i�in buraya tıklayınız.
Beytullah YILDIRIM
  Beytullah YILDIRIM Hakkında
  Doğru Bilgi / Tarih: 22-12-2023
  Esenler ve İbrahim Turan Bey / Tarih: 31-12-2023
  Esenler’de Spor Futbolcu Şaban Kartal / Tarih: 11-01-2024
  Mimar Sinan Eseri Esenler Avask�y Su Kemeri / Tarih: 18-01-2024
  Esenler Davutpaşa Kışlası / Tarih: 24-01-2024
  S�per Batarya M�thiş N�kleer Pil / Tarih: 04-02-2024
  Tarihi Su Kemerleri Esenler Roma Mazul Kemer / Tarih: 15-02-2024
  Yapay Zeka Uygulamaları ve ChatGpt / Tarih: 22-02-2024
  Esenler'in Endemik �i�eği İstanbul Nazendesi / Tarih: 04-03-2024
  Esenler M�derris K�y� Metris �iftliği / Tarih: 10-03-2024
  R�zgarlı Tepe Esenler’in Yel Değirmenleri / Tarih: 24-04-2024
  Esenler ve Ferhat Paşa / Tarih: 28-05-2024
  Esenler İl�esi Kuruluşunun 30. Yılı / Tarih: 29-05-2024
  Esenler ve Davut Paşa / Tarih: 19-06-2024
  Esenler Tarihi Avask�y Kemeri D�n� Bug�n� / Tarih: 29-07-2024
  Esenler Atışalanı K�y� Tarihi At Değirmeni / Tarih: 29-08-2024
  Esenler Atışalanı K�y� Tarihi Kar Kuyuları / Tarih: 12-09-2024
  Esenler Havaalanı Mahallesinden Atışalanı Mahallesine / Tarih: 17-09-2024
  Esenler Davutpaşa Roma Diyojen Sarayı / Tarih: 31-10-2024

Doğru Bilgi
Yarattığı; inanan, inanmayan b�t�m kullarına ve t�m mahlukata sevgi, acıma ve merhamet g�stermen "Rahman" ismi ve hakiki d�nya olan ahiret hayatında yalnızca kendisine inanan M�minlere merhamet ile cennetini, cemalini ihsan ve ikramda bulunacak olan "Rahim" olan Allah C.C.'nun ismimleriyle ve O'na hamd ederek başıyorum satırlarıma.
Kıymetli okurlar, değerli takip�ilerimiz ve bu satırları uzak yakın farklı mecralardan okumakta olan takip�ilerimiz bu ilk yazımız vesilesiyle c�mleyi sevgi, saygı ve h�rmetlerimle selamlıyorum. Garet bizden tevfik y�ce Mevlamız'dan.
Yazımızın başlığını teşkil eden "Doğru Bilgi" g�n�m�z d�nyasında en m�him meselelerden birisi olarak b�t�n ihtiya�ların �n�ne ge�miş durumdadır. Yaşamakta olduğumuz modern zamanların toplumları ve bunun bir par�ası, �zeti olan şehrimiz İstanbul ve il�emiz Esenler �zelinde baktığımızda haber kaynaklarımızın genellikle global ��ekteki internet kaynaklı sosyal medya ağları, internet haber siteleri, başta olmak �zere Medya, ulusal ve yerel yayın yapmakta olan televizyolar ve radyolar, bunların dışında artık g�n�m�zde pek rağmet g�rmesede yazılı basın gazete, dergi ve kitaplar şeklinde sıralanabilir.

Uzun senelerdir internet ortamına dijital i�erikler �reten araştırmacı ve okur olarak yukarıda bahsi ge�en b�t�n haber kaynaklarını ve bilhassa yazılı matbu eserleri takip eden biri olarak na�izane g�zlemimiz genel olarak ciddi bir bilgi kirliliğinin oluşudur.
Bilgi kirliliğini kısaca iki katagoride inceleyebiliriz;
Birincisi, kasıtlı, bilerek ve isteyerek yapılan yalan, yanlış ve kirletici bilgilendirmedir ki bu en b�y�k kesimi oluşturuyor. Sistematik ve profesyonelce yapılan bu kasıtlı yanlış bilgilendirme toplumu en fazla etkileyen ve hemen her konuda manipilasyon oluşturan yanlışa sevkeden bilgilendirmedir. Bu tarza hemen her t�rl� ortamda rastlamak m�mk�n.
İkincisi ise bilmeyerek veya yanlışlıkla ehil olmayanlar tarafından, cahil cesaretiyle tam olarak emin olmadan yapılan yanıltıcı bilgi kaynaklarıdır.
Maalesef g�n�n�z insanı, sorgulamadan, araştırmadan, doğruluğuna iyice emin olmadan duyduğu, okuduğu, veya kanaat edip ihtimal dahilinde olabilecek zanlarını ger�ek ve doğru bilgi olduğunu varsayarak kulaktan kulağa veya farklı haberleşme kanallarında ve ortamlarında savunuyor ve ısrarla yaymaya �alışıyor. Ne acıdır ki bazen kendi uydurduğu yalana bir s�re sonra kendisi de inanıyor.
İşimize gelmese de doğru bilgi kocaman yalanlardan her daim daha değerli ve kıymetlidir.
Cenab-ı Mevl�mız m�berek kitabımız Kur’an-ı Kerim’de bizlere ş�yle buyuruyor:
“Ey iman edenler! Size bir f�sık bir haber getirirse, onun doğruluğunu araştırın. Yoksa bilmeden bir topluluğa zarar verirsiniz de sonra yaptığınıza pişman olursunuz.” (Huc�r�t 6)
G�n�m�zde internetin cep telefonarımız vasıtasıyla her an elimizin altında olması, bir konuda veya bir bilgi ve haber hakkında sorgulama ve araştırma yaparak bigilenmemizi daha kolayaştırıyor.
Doğru bilgilenmek ve sıhhatli haber almak her d�nemde �ok �nemli bir konu olmuştur. G�venilir kaynakları tespit ederek ancak doğru ve sağlıklı bilgiye ulaşabiliriz. Her daim doğru bilgi ve haberlere ulaşabilmek dileklerimle.
Bu vesile ile internet sitemize ve �alışanlarımıza ve kıymetli destek verenlere hayatında �st�n başarılar dilerim. Takip�i ve okurlarımıza faydalı olmasını y�rekten temenni eder, selam ve saygılarımı sunarım.
Vesselam...
Beytullah YILDIRIM
Yerel Tarih�i Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul Esenler 22.12.2023
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 22.12.2023 Tarihinde Yayınlanmıştır.
Bu Makaleyi Pdf Olarak İndirmek i�in BURAYA tıklatınız.

Esenler ve İbrahim Turan Bey
Esenlerin Kurucularından, b�lgenin yakın tarihinde sevilen simalarından olan, tarihi Esenler Ferhat Paşa �iftliği en son sahibi ve Esenler İbrahim Turhan Lisesi Okuluna adı verilen, İbrahim Turhan bey hakkında Esenler Araştırmaları kapsamında yaptığım bir �alışma.

Kaynak kişi olarak rahmetli İbrahim Turhan Bey'in kızı olan Emekli �ğretmen Neyyir Turhan hanımın, babasını ve ailesinin tarihi hikayesini �zetlediği 12.08.1981 tarihli bir yazısından istifade ederek hazırladığım araştırmanın �zeti.

Osmanlı Devleti son d�neminde, Rumeli, Balkanlar’da Evlad-ı Fatihan olan şimdiki Yunanistan sınırları i�erisinde kalmış olan kadim bir T�rk şehri olan Mora, Yenişehir eşrafından Ali Ratip Bey’in oğlu olan İbrahim Turhan 1863 tarihinde Mora, Yenişehir'de doğmuştur. Tarihte Osmanlı hakimiyeti zamanında Mora Fatihi diye anılan Gazi Turhan Bey’in ahfadından olan Ali Ratip Bey’in Nesibe Hanım’la evliliğinden Adil ve İbrahim adlarında iki oğlu d�nyaya gelmiştir. Orada �iftlik sahibi olan Ali Ratip Bey’in gen� yaşta vefatından sonra eşi Nesibe Hanım b�t�n hayatını k��k yaşta babasız kalan oğullarını b�y�t�p yetiştirmeye vakfetmiştir. Ali Ratip Bey’in vefatıyla sahibi bulunduğu iki �iftlik bir s�re Nesibe Hanım’ın nezareti altında, k�hyaları tarafmdan idare edilmiş, oğulları b�y�y�nce "Meataranga" adındaki �iftlik, b�y�k oğlu Adil Bey’in, "Yahyalar" adındaki �iftlik İbrahim Bey’in idaresine verilmiştir.
İbrahim Bey’in anne tarafından akrabası olan M�berra Hanım’la evliliğinden M�nire, �amer, Kemal Uluğ, Eşref Kızay, Neyyir Turhan, Nesibe Batıek adlarında beş kız evladı vardır. Bunlardan iki b�y�k kızı Yenişehir’de, diğer �� kızı İstanbul’da d�nyaya gelmiştir. İbrahim Bey, "Hacı Gaaki" adındaki kendisine �ok sadık olan rum k�hyasıyla "Yahyalar" �iftliğini idare etmekte iken, T�rk-Yunan harbi �ıkınca işler karışmış, �ok vatansever ve iyiliksever bir kişi olan İbrahim Bey, Etem Paşa idaresindeki T�rk ordusuna maddi, manevi �ok yardımlarda bulunmuş, bu y�zden de Yunan tarafından d�şman se�ilmiş. Kendisini ele ge�irip tutuklamaya karar vermişlerdir. Bunu vaktinde haber alan sadık k�hyası "Hacı Gaaki" derhal durumu kendisine bildirerek;

- Beyim acele �iftliği satıp, buradan ka�ınız!" �nerisinde bulunmuş.

İbrahim Bey bunun �zerine derhal hazırlığını yapıp yine k�hyasının yardımıyla bir gece vakti, efradı ailesiyle birlikte yola �ıkmış ve �iftliğin satış işlerini sınırda "Hacı Gaaki"ye yaparak 1899 yılında İstanbul'a gelmiştir. O sıralarda satılık olan Topkapı, sur dışındaki o d�nemdeki ismleri ile Litros ve Avas k�ylerine sınır olan "Ferhat Paşa" �iftliğini satın almış. İlk girişimi �iftlik binasının yerini değiştirerek, şimdiki mevcut binayı yapmak olmuş. O sıralarda yurt dışındaki �ğrenimini bitirerek yurda d�nen o yılların �nl� mimarları, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın en �nemli isimlerinden olan Mehmet Vedat Bey’e şimdiki binayı yaptırmış.
G�n�mze ulaşmış olan bu k�şk Mimar Vedat beyin ilk eseri olarak bilinir. Mimarın daha sonra İstanbul’da yaptığı diğer eserleri arasında İstanbul B�y�k Postane Binası'da bulunmaktadır. K�şk yapıldıktan sonra İbrahim Bey, annesi, eşi ve �� kızıyla bu binaya yerleşmiştir. Son iki kızı burada d�nyaya gelmiş. �iftlik y�netimindeki uzmanlığını burada da g�stererek, b�y�k bir zevk ve �zenle k�şk�n etrafını ağa�landırarak, ayrıca �i�ek bah�esi, �am bah�esi, meyve ve sebze bah�eleriyle s�sleyerek kısa zamanda orasını mamur hale getirmiştir. K�şkte oturan ailesinin ve �iftlikte �alışanların gereksinimlerini sağlamak amacıyla, aşağı bah�e denilen yerin b�y�k bir b�l�m�n� meyvelik ve diğer bir b�l�mun� de �z�m bağı haline getirmiş. Aynı ama�la tavuk, hindi, kaz, �rdek gibi en iyi cins k�mes hayvanlan yetiştirmek en zevkli uğraşları arasmdaydı. �iftlik arazisinin b�y�k bir b�l�m�nde her �eşit tahıl yetiştirir, bir b�l�m�n� de mera olarak kullanıp koyunculuk yapardı. İbrahim Bey’in Yenişehir’den birlikte getirdiği İbrahim Ağa adındaki k�hyası ve birlikte �iftliği y�netirken ayrıca sosyal hizmetleri de vardı.
İbrahim Bey Bakırk�y Muhacir İskan Komisyonunda �ye idi. Eski adı Litros olan şimdiki Esenler K�y� eskiden bir Rum k�y�yd�. Balkanlardan gelen T�rk muhacirlerinin yerleştirilerek, burasını T�rk k�y� haline gelmesinde İbrahim Beyin de b�y�k hizmetleri olmuştur. Kendisi ayrca fukarasever ve hayırsever bir kişiydi. Vefatından sonra, tanımadığımız kadın, erkek, insanlar �iftliğe gelerek;
Yalnız sizin değil, bizim de babamızdı, biz de babamızı, kaybettik" diye ağlayarak �z�nt�lerini dile getirdiler.
Kurduğu bu d�zeni vefatına kadar başarıyla s�rd�rd�. Ne yazık kı �mr� pek uzun değilmiş. 1920 yılında �ok sevdiği �iftliğini ve t�m ailesini arkada bırakarak ebediyyen aramızdan ayrıldı. Edirnekap’daki aile mezarlığında medfundur.

Rahmetli İbrahim Turhan'ın Kızı Emekli �ğretmen Neyyir Turhan, biz evlatları da şimdiye kadar onun �izdiği hayırseverlik yolunda y�r�yerek, sevgili babamızm ruhunu şadetmeye �alıştık.

Bizler de Osmanlı Devleti son d�neminde T�rk toprağı olan, bug�nk� Yunanistan'ın g�neyinde Mora’da başlayan hayat �yk�s�, 57 yaşında İstanbul, Litros (Esenler) K�y�, Ferhat Paşa �iftliğinde vefat ederek nihayetlenen, hayırlar sahibi Esenlerimizin ilk kurucularından olan merhum İbrahim Turhan Bey'i ve aiesini yapmış oldukları hayırlı hizmetlerden dolayı saygı, minnet ve ş�kranla anıyoruz.

Kalın sağlıcakla, selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM
Yerel Tarih�i Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul Esenler 31.12.2023
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 31.12.2023 Tarihinde Yayınlanmıştır.
Bu Makaleyi Pdf Olarak İndirmek i�in BURAYA tıklatınız.

Esenler’de Spor Futbolcu Şaban Kartal 11.01.2024
Esenlerde yetişen Boşnak bir profesyonel T�rk Milli futbolcusu olan merhum Şaban Kartal. Bir zamanlar Esenlerin �amurlu, tozlu, toprak sahalarında başlayan futbol sevdası ve hazin bir sonla nihayetlenen bir hayat ser�veni hakkında Esenler Araştırmaları kapsamında hazırlanmış bir araştırma yazısı.
Sporcu Şaban Kartal, 1952 senesinde, eski ismi ile Yugoslavya’da doğmuştur. Sporcu futbola minik yaşta Yugoslavya’nın Veleş şehrinde başlamış. Muhacir olarak yine k��k yaşta ailesi ile birlikte İstanbula g�� ederek Esenler'e yerleşmişler. Mahalle arasındaki boş arsalarda toprak sahalarda futbol oynamaya devam eder.
Evlad-ı Fatihan olan Balkan muhaciri, Bosna Hersek’ten gelme Boşnak k�kenli olup tekstil sekt�r�nde �alışan emek�i bir ailenin 6’sı erkek toplam 8 �ocuğundan biriydi. Asıl mesleği tekstil sekt�r� �rme işi olan trikotajcılıktı. Bu mesleği Yugoslavya’da �ğrenmiş ve T�rkiye’de futbolu amat�r oynadığı senelerde hayatını triko dokuma sanayinde �alışaya devam ederek kazanmıştı.
Futbolcu olarak T�rkiye’deki ilk lisanslı kul�b� de amat�r takımlardan olan İstanbul, K��k Ayasofya Spor’dur. Kasımpaşa Spor’da profesyonel lisanslı futbolcu olmuştur. Daha sonra yapılan se�melerde Gen� Milli Takım’a se�ilir. İstanbulspor’da oynadığı başarılı futbol ile alkış toplayan Şaban Kartal’ı Zonguldakspor’lu y�neticiler transfer eder.
Şaban Kartal, Zonguldakspor’da 1973-76 futbol sezonları arasında oynadığı 70 resmi m�sabakada 14 gol kaydeder. 1975-76 sezonunda k�me d�şme tehlikesi atlatan Beşiktaş, yaptığı bir�ok transferin yanında Zonguldakspor’dan Şaban Kartal ile Sel�uk’u da alır. Şaban, soyadı gibi olan “Kartal”a gider.
T�rk futbolu ile Yugoslav futbolu arasındaki fark kendisine sorulduğunda;
- Yugoslavya’da temelden verilen bir futbol k�lt�r� var. Saha, tesis bol. �ok sayıda futbol okulları, �ocukları daha baştan eğitiyor. Ama bir futbolcunun maddi olanakları a�ısından T�rkiye daha avantajlı.
Şeklinde diyerek Trkiyede o d�nemlerde populer olan Yugoslav futbolu ile T�rkiyedeki şartları ve imkanları a�ıklayarak değerlendirme yapmıştır.
Şaban Kartal, sol ayaklı, hızlı, g��l� ve m�cadeleci bir futbolcuydu. Topun nereye geleceğini sezmede �zel bir yeteneği vardı. Ama attığı goller kadar, daha �ok ka�ırma �zelliğine de sahipti.

Fenerbah�e’ye karşı oynadığı başarılı oyunlarla tanınan Şaban Kartal i�in taraftarlar arasında “Ver Şaban’a gitmez yabana” sloganı �ok meşhurdu.

Sporcu, T�rk sinemasının �nl� komedyeni Kemal Sunal, filmlerinde maalesef menfi olarak kulandığı M�barek �� ayların ilki olan “Şaban” ismiyle bir tipoloji oluşturmuştu. Şaban Kartal sahadaki en ufak hatasında rakip takım taraftarları tarafından genellikle bu şekilde alay konusu olurdu.

Şaban Kartal, 6 sezon futbol oynadığı “Kara Kartal” BJK Beşiktaş’tan 1982’de İskenderunspor’a gider, oradan da Sirkeci’ye gelerek 1985’te futbol hayatını bitirir.

Futbol kariyerinden sonra serbest ticaretle uğraşmaya başlar. Fakat işler iyi gitmez artık iflasın eşiğine gelir. Nihayetinde maalesef 8 Eyl�l 1998 tarihinde Atak�y’de oturduğu apartmanın parmaklıklarına kendini elektrik kablosuyla asarak intihar eder. Şaban Kartal arkasında muhteşem bir futbol ge�mişi bırakır ancak intihar sebebine dair tek bir not bırakmaz.

Bir zamanlar Esenlerdeki top sahalarında futbol oynayan Boşnak bir Şaban Kartal vardı, bu vesile ile kendisine rahmet, hatırlayanlara ve unutmayanlara selam olsun. Kalın sağlıcakla, selam ve dua ile…
selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul Esenler 11.01.2024
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 11.01.2024 Tarihinde Yayınlanmıştır.
Bu Makaleyi Pdf Olarak İndirmek i�in BURAYA tıklatınız.

Mimar Sinan Eseri Esenler Avask�y Su Kemeri 18.01.2024
İstanbul, Esenler il�esindeki en �nemli tahi eserlerinden birisi olan Atışalanı, Kemer Mahalesine de ismini veren Osmanlı d�nemi 16. Y�zyıl, Mimarbaşı Koca Mimar Sinan'ın su mimarisi eseri tarihi Avask�y Su Kemeri. Osmanlı su iletim sistemlerinin �nemli bir par�asıdır. Tarihi su kemeri; Avask�y Kemeri, Karakemer, Tekkemer ve Yılanlı Kemer gibi isimleriyle bilinir.
En son, 11.01.2024 tarihinde, Esenler Araştırmaları kapsamında yerinde, sahada etraflıca inceleme fırsatı bulduğum Avask�y Kemeri İstanbul 1 Numaralı K�lt�r ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 08.03.1995 tarihli ve 6442 nolu kararı ile korunması gerekli k�lt�r varlıgı olarak tescil edilmisti.

Avask�y Kemeri mevki olarak; İstanbul ili, Esenler İl�esi, 245 pafta, 370 ada, 14 parselde yer almaktadır. Esenler, Atışalanı, Kemer Mahallesi, 943 Sokak'ta yerleşim yeri i�eresinde bulunmaktadır. Kemer, konumu itibariyle; Doğu batı istikametinde olup Su isale hattının kemere giriş yeri olan batı ucunun başlangıcı yerleşim yeri ve asfalt bir yolun kenarında başlamaktadır. Şehre giden hattın doğu ucunun bitiminde ise, Esenler Kemer Mezarlığı duvarı ile birleşerek nihayetlenmektedir. Kemerin kuzey tarafında ise; kemerin orta a�ıklığından ge�erek paralelinde batı istikametine doğru giden asfalt bir yol mevcuttur. Bu yolun trafiğe kapatıldığı g�r�ld�. Yolun bitişiğinde ise �ok yakın bir konumda olan, kot olarak biraz daha y�ksekte Atışalanı Elektrik Trafo Markezi mevcuttur. G�ney cephesinin batı tarafı ise 2024 Ocak itibariyle maalesef hala �ok katlı betonarme binaların kemere neredeyse bitişik konumda olduğu g�r�l�yor. Sevindirici olan ise, bu binaların boşaltıldığı ve bir �alışma olduğu g�r�ld�. G�ney cephesinin doğu tarafında yaklaşık 20 m’lik bir boşluktan sonra yakınında Kemer İlkokulu mevcuttur.

Kemerin yakın �evresinde ise İstanbul Sehirlerarası Otob�s Terminalinin yaklasık 1 km kuzeyinde, Bayrampaşa, Sebze ve Meyve Halinin ise yaklasık 300 m. batısında bulunmaktadır.

Esenler, Atışalanı Kavask�y Kemerine Bayrampaşa İl�esi, Yıldırım Mahallesi’ndeki Alipaşa Kemerinden g�neybatı y�n�ne yapılacak 20 dakikalık bir y�r�y�şle ulaşılabilen mesafededir. Avask�y Kemerinin bulunduğu b�lgeye y�re halkı "Eski Mezbahane" adını vermektedir. Esenler sınırları i�erisindeki iki su kemerinden birisi olan Avask�y (Kavask�y) Kemeri Halkalı su şebekesinin bilinen son kemeridir. B�lge halkının kendisinden �nceki Roma veya Erken Bizans d�nemi eseri olan Mazul kemer (M�zul / Mazl�m) kemerden sonra olduğu i�in bu kemere "İkinci Kemer" de dediği bilinmektedir.

Kemerin inşaa maksadı ve işlevi husunda ise; Atışalanı’ın kuzeyinde bulunan Avask�y Kemeri Halkalı Suları’nın alt kolu olan S�leymaniye Suyolu’nun Aypah kolu �zerinde bulunmaktadır. Suyolları isale hattına ait olmakla birlikte �zerinden Beylik Suyolu da ge�mektedir. Avask�y yakınındaki �amurlu Dere �zerinden bulunan kemerin olduğu yerde Roma d�neminde k��k bir su kemerinin olduğu naklediliyor. Osmanlı Devletinin Başkenti İstanbul, Payitahtın imparatorluğun idare edildiği Topkapı Sarayı ve Yeni Saray’ın ihtiyacı olan su da tarihte �eşitli d�nemlerde onarımlar ge�iren Avask�y kemerinden ge�mekteydi.

Menbağlarının adını taşıyan Halkalı Suyolu �zerindeki Avask�y Kemeri, Atışalanı k�yi�indeki Maksem, sebilinden (S�leymaniye suyu ve Beylik suyu kubbeleri) ge�tikten sonra sonra İstanbul sur i�indeki saray, camiler, meydan �eşmeleri gibi resmi ve sivil pek �ok �nemli yapılara su taşımak i�in yapılmıştır. S�leymaniye Camii ve k�lliyesi başta olmak �zere S�leymaniye, Edirnekapı ve Fatih camilerine de buradan su gidiyordu.

Kemerin inşaa tarihi Miladi olarak 1550 – 1557 arasında inşaa edilmiştir. Avask�y Kemerinin inşaa tarihi g�steren mevcut bir kitabesi yoktur. Bu sebeple kesin bir tarih verilemiyor. Su yapıları hakkında, Topkapı Sarayındaki �nemli �alışmaları ile tanınan, ve bu konuda eserler vermiş olan Prof. Dr. Kazım �e�en'e g�re; tarihi Avas K�y� kemeri Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan S�leyman'ın yaptırdığı S�leymaniye suyolunun 1559 yılından �nce tamamlandığı bilindiğinden; bu sistemin bir par�ası olan Avask�y Kemer’inin inşasının da 1559’dan �nce tamamlandığı d�ş�n�lmektedir.

Kanuni Sultan S�leyman d�neminde Mimar Sinan’a inşaa ettirdiği S�leymanine Camii ve k�lliyesinin inşaatı Hicri 957 Miladi 1550’de başlayıp Hicri 964 Miladi, 1557’de tamamlandığına g�re, S�leymaniye suyollarının inşa tarihinin de 1557 den �nce olduğu ifade edilmektedir. S�leymaniye Suyolunun 1559 senesinde yazılan bir emirnameden kemerin bu tarihten �nce kesin olarak inşaa edildiğini ve mevcut olduğunu g�steriyor. S�leymaniye K�lliyesine su getiren S�leymaniye Suyolu �zerinde olan kemer, Miladi 1557'ye g�re 2024 senesi itibariyle Avask�y kemeri yaklaşık olarak 467 yaşında.

Bu kemerin yapısındaki zarafet ve uygulanan teknik, Mimar Sinan yapısı olduğunu a�ık�a g�stermektedir. Mimar Başının, Uzun Kemer, Paşa Kemeri ve diğer inşaa ettiği kemerlerde uyguladığı �ıkıntılar, tepede sıfır olacak şekilde yapılan payandalar, bu kemerde de benzer şekilde uygulanmıştır.

Osmanlı Devleti’nin ve T�rk-İslam Tarihi’nin en b�y�k mimarı olan Mimar Sinan’ın yaptığı eserlerinin listelerinin de verildiği Tezkiret�’l-B�nyan ve Tezkiret�’l-Ebniye gibi eserlerde ismi ge�mektedir.

Avas kemeri tarihi kaynaklarda; T.C. Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel M�d�rl�g�’nde bulunan ve Avask�y kemeri ile ilgili oldugu tahmin edilen toplam d�rt adet belge bulunmaktadır. Sai Mustafa �elebi’nin yazdıgı Tezkiret-�l-B�nyan isimli eserlerde “M�derris k�y� kurb�ndeki kemer” ifadesi ile yani g�n�m�zdeki ismi ile Metris yakınındaki kemer şekilde bahsedilir. Fatih sultan Mehmet tarafından hocası Alaaddin Tusi’ye verildiği i�in M�derris K�y� diye anılan bu alan g�n�m�zde Esenler Kemer Mahallesi yanındaki boş araziyi ve mahallenin bir kısmını ifade etmektedir.

T�rkiye’nin su m�hendisliği ve suyolları konusunda en �nemli araştırmacısı olan Prof. Dr. Kazım �e�en’in yaptığı incelemelerde Topkapı Sarayı M�zesi K�t�phanesi’nde bulunan 1161 / 1748 tarihli bir haritada M�derris K�y� Avask�y’�n bug�nk� adıyla Atışalanı’nın hemen yanında �izilmiştir. Bu haritaya g�re M�derris K�y�’n�n Metris �iftlik olduğu ve bahsi ge�en kemerin de 11 a�ıklıklı ve bir katlı Avask�y Kemeri olduğu anlaşılmaktadır.

Seyyah-ı Fakir Evliya �elebiye g�re Avask�y Kemeri; �nl� Osmanlı seyyahı, Evliya �elebi, İstanbul’u anlattığı seyahatnamesinin birinci cildinde su kemerlerinin vasıflarını anlatırken “M�derris K�y Kemerleri de 60 arşındır, ne kadar kemer olduğunu bilmiyorum. Bu kemerin temelleri Galata Kulesi kadar derindir” şeklinde kendi �slubunca Avask�y Kemerini tarif etmiştir.

Tarihi haritalarda ise; �ok a�ıklıklı olarak g�sterilen, “Litros k�y� kurb�nde olan kemer” şekilde ifade edilen Atışalanı Avask�y Kemeri kastedilmektedir. Litros g�n�m�zdeki Esenlerin merkezini oluşturan Bizans d�neminde D�rtyol mevkiinde bulunan Rum tebanın yaşadığı k�y�n eski adıdır. Topkapı M�zesi III. Ahmet K�t�phanesi’ndeki 1607 tarihli Beylik Suyolu haritası. K�pr�l� Suyolları’nın g�sterildiği 1672 ve 1859 tarihli haritalar. Topkapı Sarayı M�zesi’ndeki 1748 tarihli Beylik Suyolu haritası. T�rk ve İslam Eserleri M�zesi’ndeki S�leymaniye Suyolları haritası. Avask�y Kemeri ile ilgili oldugu tespit edilen haritalardan bazılarıdır.
Suyolcu keth�daları, �avuşları ve k�tipleri. Osmanlı Devleti Suyollarına b�y�k bir �zen g�sterilerek, “Suyolculuk” kurumu oluşturulmuştu.

Avas (Atışalanı) k�y� arazilerinden ge�en su yolları ve su yapıları nedeniyle bir Su Yolcu k�y� konumundaydı.Su nazırı, suyolcular keth�dası, suyolcular �avuşları, katipleri, korucuları gibi, g�revlilerin haricinde Su Yolcu k�ylerinde g�revli usta, kalfa ve �ırak olarak suyolundaki yapıların bakım, onarım ve korumalarından sorum idiler. Bu hizmetlerin karşılığınsa ise suyolcu k�ylerine ve g�revlilere vergi muafiyeti gibi bazı imtiyazlar tanınmıştı. Osmanlıda su Nezareti’nde g�revli şahısların g�rev ve y�k�ml�l�klerine dair �eşitli kayıtlar vardır. Bunlardan bir tanesi “Um�m bendler�n civ�rında bulınan havzlarla kemerler�n mes�felerini ve ba‘zı �eşmeler�n ve suyolı niz�m�tınun” defteridir.

Kemerin mimarı ve teknik �zellikleri olarak, Osmanlı Devleti’nin ve T�rk İslam Tarihinin en b�y�k mimarı olarak d�nya �apında kabul edilmiş olan Mimar Sinan veya Koca Mi'm�r Sin�n Ağa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. y�zyılda g�revli başmimarı ve inşaat m�hendisidir. Mimarbaşı kariyerinde �nemli eserler veren ve Kanuni Sultan S�leyman, II. Selim ve III. Murad d�nemlerinde başmimar olarak g�rev yapan Mimar Sinan, yapıtlarıyla ge�mişte ve g�n�m�zde d�nyaca tanınmıştır.Atışalanı tarihi Avask�y Kemeri, Mimar Sinan'ın Esenler'deki m�hr� niteliğindedir.

Mimari yapı teknik �zellikleri olarak; S�leymaniye Suyollarına ait haritada bu kemer 11 g�zl�, Topkapı Sarayı M�zesi III. Ahmet kitaplığındaki 1607 tarihli haritada ise 12 g�zl�, 1748 tarihli haritada ise yine 12 g�zl� olarak �izilmiştir.

Avask�y Kemerinin Osmanlı zamanında birka� kez tamir ge�irdiğini Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivleri’nde bulunan belgelerde g�rmekteyiz. Tamiri ile alakalı bir vesikada 1737 senesinde kemerin tamiri i�in 831,5 kuruş tahsis edildiği yine bu belgelerde g�r�lmektedir.

Avask�y Kemeri’nin doğu batı y�n� dogrultusunda uzanan dolu duvarlar kemerin vadiyi aşmasını saglayacak yapıyı ayakta tutan taşıyıcı sistem oluşmasında �nemli bir role sahiptir. Tarihi Avask�y Su Kemeri 164.50 m uzunluğunda yapılmıştır. (�e�en, 1991, Ek P2) G�n�m�zdeki kayıtlardaki toplam uzunluğu ise: 109,5 metre olarak kayıtlara ge�miştir. Benim yaptığım hesaplamalara g�re kemer, restorasyon sonrası en son uzunluğu ise 153 Metre’dir. Tek katlı, k�rgir olan yapı bir sıra sivri kemerden oluşmaktadır. Yapı 11 g�zl�, yani 11 kemer a�ıklığına sahiptir. G�z a�ıklığı: 4.45 metre ile 4.50 metre arasında değişmektedir. Kemer ayaklarında 2.30 m. ile 2.56 m.dir. Ortada yer alan altıncı kemerdeki g�z a�ıklığı ise 6 metredir. Kemerin y�ksekliği ise 10,3 metre olarak hesaplanmıştır.

Mimari Unsurları; Kemerin inşasında dış yapısında sert kalker yapıdaki kolay işlenen, hava (karbondiyosit) ile teması arttık�a sertleşen �zellikteki, a�ık renkli, y�ksekligi 20 ile 35 cm. arasında değişen b�y�kl�kteki k�feki taşı blokları ile inşa edilmistir.

Duvar �rme tekniği olarak kemer bedeni, yapılırken kullanılan cidar taşlarının derinligi 15 ile 60 cm arasında degişmektedir. İ� �ekirdek �rg�s� ise moloz taşlardan oluşmaktadır. Kemerlerin inşasında taş blokları birbirine baglamak amacıyla metal kenet, zıvana gibi demir elemanlar kullanılmıştır. Kemer kesme taş �rg� tekniğinde inşa edilmiştir. Kemerler arasındaki taşıyıcı ayaklar �zerinde zemine doğru genişleyen payandalar yapılarak dayanıklılığı ve taşıcı kabiliyeti artırılmıştır.

Su, kemerin �zerinde su kanalı yerine k�nk borular ile taşınmaktadır. �st kısmında, kemer duvarının �st�ndeki kalın har�lı moloz taş dolgu i�ine yerleştirilen yan yana yerleştirilmiş pişmiş kil topraktan mam�l, olan k�nk dizisinin kalıntıları g�r�lmektedir.

Kemer �zerinden ge�en Beylik ve S�leymaniye Suyolları’na ait k�nkler 21 cm i� �apı 35 cm. x 65 cm. boyutlarındaki tugla ve har� ile inşa edilmiş kapalı bir galeri i�erisine yerlestirilmiştir. G�n�m�zde ise restorasyon sonrası iki ayrı su isale hattını oluşturan, pişmiş toprak k�nkler yenilenmiş olarak giriş ve �ıkış noktalarında a�ıkta olup g�rlmektedir.

Kemer 2009’da restore edildi. Kemerin etrafında 1970'lerde başlayan gecekondu ka�ak yapılaşma ile gecekonducular i�in bir "taş kaynağı" haline gelmiş durumdaydı.

Esenler yerleşim b�lgesinde kalan Avask�y Kemeri’nin batı yarısının g�ney cephesine konutlar 2 ile 3 metreye kadar yaklaşmış durumdadır. kemerin etrafında �arpık yapılaşma neticesinde bir�ok bina inşa edilmiştir.

Kemer, İstanbul 1 Numaralı K�lt�r ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında koruma altına alınmasına rağmen uzun bir s�re ilgisiz ve bakımsız kalmıştır. Restorasyon'dan �nce �nemli �l��de tahrip ve harap olmuş haldeydi. Ge�miş d�nemlerde hafriyat kamyonları kemerin �evresine ��p, moloz ve toprak d�kerek bu tahribatı daha da b�y�k boyutlara �ıkarmıştı.

Daha sonraki senelerde betonarme binalar tarafından hayli zarar g�rm�ş, bu konuda mahkeme a�ılmış, TBMM'de konu ile ilgili olarak soru �nergesi dahi verilmişti.

Tarihi Avas Kemeri onarım, iyileştirme ve yenileme vetiresinde; 2007 Senesi, Esenler Belediyesi Kemerin daha kolay korunması i�in bir okul projesi kapsamına d�hil edilmesini teklif etti. 2009 Senesinde Esenler Belediyesi, Belediyesi Başkan, Mehmet Tevfik G�ksu ve ekibinin girişimleri ile hazırlanan ve kemerdeki bozulmaların ayrıntılı olarak anlatıldığı raporla birlikte başarılı bir restorasyon s�reci ge�irmiştir. Ayrıca 2013’te ise su kemerinin taş duvarları Esenler Belediyesi tarafından kumlama y�ntemiyle temizlenerek, daha temiz bir g�r�n�me kavuştu. Y�zeyi de aynı renkte olacak şekilde yenilendi.

O g�nden bu g�ne devam eden yoğun yenileme �alışmaları ile daha dayanıklı bir şekilde g�n�m�ze ulaşmıştır.

Bu muazzam Avask�y Su Kemeri inşaa ettiren Osmanlı İmparatorluğu'nun 9. padişahı ve 88. İslam h�lifesi Yavuz Sultan Selim Han ve muhteşem eserlerin mimarı Mimar Sinan su gibi aziz olsun. Bizler de ecdadımızın hatırası bu nadir tarihi eserlerimizi gerektiği �nemi vererek korumalı ve gelecek nesillere k�lt�r mirasımızı nakletmeyiz. �ocuklarımıza, gen�lerimize y�zyıllardır ayakta olan eserlerimizle ne kadar b�y�k ve k�kl� bir medeniyetin ve ecdadın evlatları olduğumuzu unutturmamalıyız.

Kalın sağlıcakla, selam ve dua ile…

KAYNAKLAR: Prof. Dr. Kazım �e�en Sinanın Yaptığı Su Tesisleri
Beytullah YILDIRIM Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar Esenler Araştırmaları https://esenlerarastirmalari.blogspot.com
Esenler Belediyesi https://esenler.bel.tr
Esenler Tarihi Fatih, G�ldal Ahmet U�ar
T�rkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
Mahmut �ıngı Salman Avask�y Kemeri Restorasyon Projesi Ahmet Tabakoğlu Osmanlı İstanbulunun Su Tarihi
Semavi Eyice, İstanbul (Tarih� Eserler)
Ş�kr� S�nmezer ve diğerleri İstanbuldaki Osmanlı D�nemi SuyoluYapıları
Cihan Aktaş R�zgarla İyi Ge�inmek
Evliya �elebi Seyahatnamesi
Seyit Ali Kahraman – Y�cel Dağlı İstanbul 2003, s. 444
Haşim Albayrak Tarih�i Araştırmacı Yazar

Beytullah YILDIRIM
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul Esenler 18.01.2024
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 18.01.2024 Tarihinde Yayınlanmıştır.
Bu Makaleyi Pdf Olarak İndirmek i�in BURAYA tıklatınız.

S�per Batarya M�thiş N�kleer Pil
Yerel tarih araştırmaları �alışmalarım yanı sıra �zel eğitimler ve sertifika programları ile geliştirip uzun yıllar icra etme imkanı bulduğum elektronik bilişim, bilgisayar sistemleri alanındaki tecr�belerimden yola �ıkarak teknoloji alanındaki yeni bir gelişmeyi pil (batarya) �retimindeki heyecan verici s�per bir yeniliği sizinle paylaşma ihtiyacı duydum.

G�n�m�zde taşınabilir portatif elektronik ve elektrikli aletlerin ihtiya� duyduğu ve olmazsa olmazı olan enerji kaynağı olan pil �retim d�nyasında nihayet m�thiş bir yenilik ger�ekleşti. Ge�tiğimiz g�nlerde �in menşeeli bir firma, olan Betavolt BV100, marka modeliyle pratikte kullanılabilir n�kleer pil �retimi teknolojisine ulaştığını d�nyaya duyurdu.

Elektronik alanındaki gelişmeler ile �ne �ıkan �in, Pekin merkezli teknoloji şirketi BetaVolt, internet web sitesinde yapıtığı a�ıklamada; Uzun şarj s�resi, dayanıklılığı, g�veli oluşu ve sağlamış olduğu tutarlı elektrik enerjisi bağlamında �ok iddialı. Yapılan �alışmalar neticesinde bu yeni teknoloji n�kleer pilleri �rettiğini duyurdu. �retilen bataryaların akıllı telefonlar tek şarj ile 50 yıla kadar kendi kendine yeterli hale getirebileceğini iddia edildi.

S�z konusu yeni teknoloji pillerin, 3.300 Megawat saat enerji depolama kapasitesine sahip olduğunu belirtiyor.

Hacmi k��k olan bataryanın adı "BV-100" ve BetaVolt, tanıtımının yanı sıra daha az alan kapladığı i�in daha fazla kullanım alanı olacağı d�ş�n�l�yor. Bazı el aletlerinde ve cihazlarda ihtiya� duyulan d�ş�k voltaj ve t�ketim nedeniyle tek şarjla �m�r boyu kullanımın m�mk�n olacağı d�ş�n�l�yor. Pil (batarya) sistemlerinde hareketli, her hangi bir par�anın olmamaması ve bakım gerektirmemesi bu iddialı bataryayı �inli girişim kısa bir s�re �nce, akıllı telefonları yeniden şarj etmeye gerek kalmadan şaşırtıcı bir şekilde 50 yıl boyunca a�ık tutmayı vaat eden �ığır a�an bir pil teknolojisi olarak tanıtıldı.

N�kleer pil, atom pili, n�kleer pil, radyoizotop pili veya radyoizotop jenerat�r�, elektrik �retmek i�in radyoaktif bir izotopun bozunmasından elde edilen enerjiyi kullanıyor. N�kleer reakt�rler gibi, n�kleer enerjiden elektrik �retirler, ancak zincirleme reaksiyon kullanmamaları bakımından onlardan farklılar. Yaygın olarak pil olarak adlandırılmalarına rağmen, teknik olarak elektrokimyasal değiller ve şarj edilemezler. Şimdiye kadar maliyetleri �ok y�ksek olduğu i�in genellikle, uzay ara�ları, kalp pilleri, su altı sistemleri ve d�nyanın uzak b�lgelerindeki otomatik bilimsel istasyonlar gibi uzun s�re g�zetimsiz �alışması gereken ekipmanlar i�in g�� kaynağı olarak kullanıldılar.

N�kleer bataryalar, n�kleer pil, atom pili veya radyoizotop pil şeklinde isimlendirilebilirler. Betavolt firması yaptığı basın a�ıklamasında, n�kleer bataryanın 1960'larda Ge�mişte geliştirilmeye �alışılan pillerden �ok farlı olduğunu iddia ediyor. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarafından geliştirilen benzer g�� h�crelerinden �ok farklı olduğunu belirtiyor. �rneğin, bazı eski teknoloji atom pilleri radyoaktif g�� kaynağı olarak Pl�tonyum madeni kullanıyordu. Betavolt BV100'�n ise t�keticiler i�in g�venli olduğu ve pil delinse bile radyasyon sızdırmayacağı iddia ediliyor.

Klasik pillerin zaaflarından olan patlama ve ortam sıcaklığına bağlı olarak performan kayıplarını ortadan kaldırıyor. Bu g�venlik ise malzeme se�iminden kaynaklanıyor. Betavolt'un bataryasında enerji kaynağı olarak nikel-63 izotopu kullanılıyor ve bu izotop kararlı bir bakır izotopuna d�n�ş�yor. Firmaya g�re bu ve elmas yarı iletken malzeme, BV100'�n -60 ila 120 santigrat derece arasında değişen ortamlarda istikrarlı bir şekilde �alışmasına yardımcı oluyor.

Betavolt bu pilin �retiminde temel malzemeleri ile birlikte verilen a�ıklama ve şema, �alışma s�recini m�kemmel bir şekilde g�steriyor. BV100’�n iki elmas yarı iletken d�n�şt�r�c� arasına 2 mikron kalınlığında nikel-63 levha yerleştirilerek yapıldığı g�r�l�yor. Bu yapı Betavolt'un sadece 10 mikron kalınlığındaki benzersiz tek kristalli elmas yarı iletkenine dayanıyor.

En nihayetinde geliştirilen bu n�kleer batarya, tepe g�� ıkışı a�ısından etkileyici bir seviyede değil ancak bunun yapılmış olması gelecek i�in olduk�a umut verici. Betavolt, daha fazla enerji ve 230 yıla kadar daha uzun hizmet �mr�ne sahip n�kleer enerji pilleri geliştirmek i�in stronsiyum-90, prometyum-147 ve d�teryum gibi izotopları da araştırdığını belirtiyor.

Betavolt BV100, modeli firmanın, nikel-63 izotopu ve elmas yarı iletken malzeme kullanılarak inşa edilen yeni n�kleer pil teknolojisi kullanılarak piyasaya s�r�lecek ilk �r�n olacak. Betavolt, n�kleer pilinin havacılık, yapay zeka cihazları, medikal, MEMS sistemleri, akıllı sens�rler, k��k dronlar ve robotları hedefleyeceğini s�yl�yor. En nihayetinde ise bu, �reticilerin asla şarj edilmeye ihtiya� duymayan akıllı telefonlar, otomobiller �retebileceği anlamına da geliyor.

Geliştirici �inli şirket tarafından yapılan a�ıklamada ayrıca bu bataryayı bu yılın sonuna kadar seri �retime ge�irmeyi ve bir �rneğini piyasaya sunmayı planladığını da duyurdu. Yaşanan bu gelişme teknoloji d�nyasında devrim niteğinde değerlendiriliyor. BV-100 isimli bataryalarındaki bu ilerleme, d�rd�nc� sanayi devriminde yeni bir d�neme işaret ederek enerji ve malzeme bilimindeki ileri teknolojilerin entegrasyonunu g�zler �n�ne seriyor. Aynı şekilde �in medyasında �ıkan haberler, bu teknolojinin icadının pil ve g�� bankası pazarlarında devrim oluşturabileceğini �ne s�rmeye devam ediyor.

N�kleer pillerin seri �retim �ncesinde pilot aşamada olan BV100 şimdilik �ok fazla g�� sunmuyor. Bu 15 x 15 x 5mm boyutlarındaki batarya 3 voltta 100 mikrowatt g�� sağlıyor. Şirket, cihaz gereksinimlerine bağlı olarak birden fazla BV100 pilinin seri veya paralel olarak birlikte kullanılabileceğinin de altını �iziyor. Betavolt ayrıca 2025 yılında n�kleer pilinin 1 watt'lık versiyonunu piyasaya s�rmeyi planladığını s�yl�yor.

Bu kadar uzun �m�rl� bataryaların geliştirilmesi, enerji depolama alanında �nemli bir sı�ramaya işaret ediyor ve gelecek i�in heyecan verici olasılıkların �n�n� a�acağı y�n�nde yorumlara yol a�ıyor. Teknolojik olarak batarya �retiminde ilk defa elmas yarı iletken malzemesini kullanıyor. Şirket burada 4. nesil elmas yarı iletken malzemesini kullanıyor.

Bu yenilik Elektrik enerjisini depolama, k��k hacim, yeniden şarj edilebilir, bakım gerektirmeyen ve kolay taşınabilrlik �zellikleri �ncelikle mobil cihazlarımızı kullanma şeklimizi yeniden tanımlama potansiyeline sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda hava ara�ları olan başta dronların tek bir şarjla sonsuza kadar u�masını sağlamak gibi �eşitli sekt�rlerdeki uygulamaların da �n�n� a�abilir. Kara, deniz ve hava ara�larının enerji ihtiya�larının karşılanmasında sivil ve askeri ama�lı yepyeni radikal ��z�mler �reteceğe benziyor. Yeni gelişmekte olan uzay teknolojileri alanında ise daha kalıcı ve uzun �m�rl� sistemlerin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

�lkemizin enerji a�ığı g�z �n�ne alındığında, elektriğin her ge�en g�n artan kullanım alanları ve hele hele seyyar taşınabilir pil ve batarya sistemlerini bizim de geliştirmeye acil ihtiyacımız olduğu tartışılmaz bir ger�ektir. Bu bağlamda, Devletimizin himayesinde, ar-ge olanakları oluşturularak, T�bitak, Aseldan gibi kuruluşlarımızın �nc�l�ğ�nde yapılacak �alışmalara, akademik olarak �niversitelerimizin elektrik elektronik m�hendisliği b�l�mleri, eğitim kurumlarımızdan teknik liselerimiz, sivil toplum kuruluşları olarak konu ilgili dernek, girişimci iş insanlarımız ve konuya ilgi duyan mucit, geliştirici ve yatırımcılarımız ile birlikte bir an evvel stratejik ehemniyeti y�ksek olan enerji, elektrik sistemleri, pil ve batarya konusunda �alışmaların yapılmasının teşvik edilmesi gerektiğini d�ş�n�yoruz.

Kaynak�a: https://www.tomshardware.com
https://en.wikipedia.org
Kalın sağlıcakla, selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
Beytullah YILDIRIM
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul Esenler 04.02.2024
Derleyen: Beytullah YILDIRIM
Bu Makale: Eldesnet tarafından 04.02.2024 Tarihinde Yayınlanmıştır.
Bu Makaleyi Pdf Olarak İndirmek i�in BURAYA tıklatınız.

Tarihi Su Kemerleri Esenler Roma Mazul Kemer
Su kemerleri, tarihte Asurlulardan (M.�. 490) g�n�m�ze binlerce yıldır insanların temel ihtiyacı olan suyu isale etmek i�in inşaa edilmişlerdir. Su mimarisinde, arazi �zerinde farklı tekniklerde sık�a başvurulmuş bir su k�pr�s� ��z�m yoludur. Su kemerleri, iki y�ksek arazi arasındaki al�ak seviyede kalan vadi, akarsu gibi engellerden suyu aşırmak amacıyla eşit y�kseklikteki iki tepe noktasını birbirine bağlayan, payeler ve kemerler �zerinde y�kseltilmiş k�pr� olup �zerindeki su kanallarından akıtılan suyun serbest bi�imde akışını sağlamak i�in �ok hassas bir y�kseklik ve eğim hesaplaması gerektiren mimarlık ve m�hendislik eserlerindendir.
Kemerler, arazinin durumuna g�re genellikle kilden yapılma k�nklerle toprağın altından, bazan da kayalık arazilerden kayaların �zerine oyulan hendek şeklindeki kanallar vasıtasıyla taşınan su, mevcut arazinin taşı, kesme taş ve tuğla inşaat malzemesinden ve Horasan harcı kullanılarak inşa edilen kemerli su yolları yardımıyla istenilen yere ulaştırılıyordu.

İstanbul, Esenler İl�esi sınırları i�erisinde iki su kemeri mevcuttur. Eski Atışalanı K�y�, Kemer Mahallesinde olan Avask�y Kemeri ve g�n�m�zde Esenler, Oru� Reis Mahallesi, askeri alan TSK 66. Mekanize Tugay Komutanlığı sınırları i�erisinde olan Mazul Kemerdir.

Mahmutbey’den doğan, Mazul Kemer’den ge�tikten sonra, ilk �nce Atışalanı’ndaki Beylik kubbelerine (Avask�y Sebili), gelen sonra Atışalanı Avask�y Kemerine ulaşan Beylik Suyu, Alipaşa Kemerini aştıktan sonra Taşlıtarla (Gaziosmanpaşa) Kubbesine, daha sonra ise Edirnekapı’ya ulaşıyordu.

Kemerin ismi, Arap�a bir kelime olan Ma’z�l, “g�revden uzaklaştırılmış, azledilmiş” anlamına gelmektedir. Eski belgelerin bazılarında “Mazlum Kemer” olarak da adı ge�mektedir. Halkalı suyolu sisteminin ilk su kemeridir. Halen Asker� b�lge i�erisinde bulunan bu kemere “Kemerke�e” de denilmektedir.

Esenler'de Roma d�nemine ait �nemli su yapısı olan tarihi Mazul Kemere ait tarihi vesika olarak, Osmanlı d�neminde hazırlanmış S�leymaniye Suları ile ilgili bir �alışmadaki �izimde adı ve konumu g�r�lmektedir. Kemere ait Bizans veya Osmanlı d�nemine ait herhangi bir kitabe mevcut değildir. Avask�y Su Kemerinde olduğu gibi Ma’z�lkemer ile ilgili de ilk kapsamlı �alışmayı yine Kazım �e�en yapmıştır.

M�zul (Mazl�m) Kemeri, Halkalı suları, su yolları �zerinde bulunan Mahmutbey ile Esenler Atışalanı arasındaki bir vadi �zerindedir. İlk inşaası Roma, Erken Bizans devrinden g�n�m�ze geldiği g�r�ş� hakimdir. Halkalı Sularını şehre taşıyan Mahmutbey ile Atışalanı arasında ge�işi sağlayan su kemeridir. Konum itibariyle F21C18D1a pafta ve eski 549 parselin ifrazından oluşan 2162 parselde bulunuyor. Asker� b�lge i�erisinde kaldığından korunmuş, fazla tahribata uğramadan bug�ne kadar ayakta kalabilmiştir. G�n�m�zde TEM yolundan Edirne y�n�ne devam ederken İSTO�’a gelmeden evvel ge�ilen viyad�kte, Oto Center'ın galericilerin karşısında, sağda g�r�lmektedir.

Hem Doğu Romanın başkenti, hem de Osmanlı İmparatorluğunun başşehri, payitahtı olan İstanbul’da Ge� Roma-Erken Hıristiyanlık d�nemlerinde yaptırılan en �nemli su kemeri olan Bozdoğan Kemer’inin aslı imparator Hadrianus devrine ait (117-138) bir su yolunun �nemli bir par�ası olduğu ve B�y�k Konstantinos zamanında onarılarak Trakya'dan getirilen bir su şebekesine bağlandığı kabul edilir. Bu kemer Osmanlı devrinde �eşitli onarımlardan sonra Halkalı su yollarının bir par�ası olarak kullanılmıştır.

Bozdoğan Kemeri ile aynı d�neme ait olan Mazul Kemer ise Mahmutbey-Atışalan arasında Uzunca ova deresi olarak bilinen akarsuyun �zerinde inşaa edilmiştir. 4. y�zyıla tarihlenen bu kemer belki de Valens zamanında (364-378) inşa edilmiştir. V. Konstantinos devrinde (741-775) tamir edilmiş olup, İstanbul’un Fethi ile Osmanlı d�neminde Fatih Sultan Mehmed zamanında yapılan tadilatlardan sonra Osmanlı T�rk devrinde de uzun yıllar kullanılmıştır.

Osmanlı Devleti Fatih Sultan Mehmet (II. Mehmet), 1453'te Konstantinopolis'in fethinden kısa bir s�re sonra su kemeri sistemi �zerinde �alışma yapılmasını emretti. G�r�n�şe g�re Bizans su kemerlerinin kalıntıları, su sistemlerini yeniden inşa etmeye başladığında hala belirgindi, bu da ne kadarının restore edildiği veya yeniden inşa edildiği belirsizliğini koruyor. Beylik su sistemiyle beslenen ve anıtsal bir su kemeri olan Mazulkemer'i de i�eren Halkalı suları sistemiyle ilgili �alışmaları i�eriyordu. �oğunlukla Roma veya Bizans d�nemlerine tarihlendirilse de, son araştırmalar Maz�lkemer'in muhtemelen II. Mehmet d�nemine tarihlendiğini ileri s�r�yor. Halkalı sisteminin de kullanıldığı S�leymaniye sistemi, Kanuni Sultan S�leyman d�neminde S�leymaniye Camisi'nin ihtiyacını karşılamak �zere ilaveler yapılmıştır. Bu sistem g�nde 1000 metrek�p su sağlayabilmektedir. Beylik sistemi sadece Mazulkemer'i kullanırken S�leymaniye sistemi Avask�y ve Ali Paşa su kemerlerinin �zerinden de ge�iyordu. Sultan II. Mustafa (1695-1703), Bozdoğan Kemeri'ni de restore ederken, halefi III. Ahmed (1703-1730) Halkalı su hatlarını da onardı.

Fiziki �zellikleri bakımından Uzunca Ova �ayı �zerinde olan Mazulkemer iki katlıdır. İnşaa malzemesi olarak; kire� taşından yapılmış olup, �st katta 13, alt katta 7 olmak �zere iki sıra kemerlidir. Bu kemerlerden bazıları hayli hasar g�rm�ş olup, diğerleri �eşitli aşamalarda değişiklik g�stermektedir. Su kemerinde ayrıca �� seviyeli pişmiş toprak boru kalıntıları da bulunmuştur. Kalker taşı bloklarından iki sıra kemerli olarak inşa edilen Mazul Kemerin uzunluğu yaklaşık 111 metredir.

Mazul Kemer ile ilgili incelediğimiz kaynaklarda ve Esenler Tarihi kitabında şu ayrıntılara yer verilmiştir: Kemerin �st kotu denizden yaklaşık 80 metre y�ksekliktedir. Davud Ağa’nın yaptığı 1584 tarihli haritada; Fatih Sultan Mehmed zamanından beri Topkapı Sarayı’nın suyunun bu kemer �zerinden aktarıldığı kaydedilmiştir. İstanbul’un 1453 yılında fethinden sonra Roma- Bizans devri suyolları tamir edilip genişletilerek şehre su getirilirken; Fatih’in bu ama�la Ma’zulkemer’i sutaşıma yolu olarak kullandığı, daha sonra I. Mahmud zamanında eklemeler ve tadilatlarla bu kemerin sağlamlaştırılıp, buradan şehre taşınan suyun da Beylik Suyu haline d�n�şt�r�ld�ğ� anlaşılmaktadır. 1555 yılında hizmete giren S�leymaniye Suyollarının k�nkleri de bu kemer �zerinden ge�irilmiştir. Kemerin r�l�vesi ilk kez Kazım �e�en tarafından yapılmıştır. Bu �alışmada da kemerin ancak ana boyutları verilmektedir.

Nitekim kemerin birinci katının �zerine �ıkılamadığı i�in duvar kalınlıkları ile g�zlerin a�ıklıkları �l��lm�ş, uzaktan fotoğraflar �ekilerek b�y�t�lm�ş, �l��lemeyen boyutlar kıyas yapılarak kaydedilmiştir. Dolayısıyla �e�en’in ifade ettiği �zere meydana gelebilecek hatalar 10 cm civarındadır. Bu �alışmada tabanda ve erişilebilen yerlerdeki duvar kalınlıklarının hepsi ayrıntılı bir şekilde �l��lm�şt�r.

Araştırmaya g�re suyun kemere giriş yeri Uzuncaova Deresi’nin sağ sahilinde idi. 13 g�zl� kemerin g�z a�ıklıkları 1991 yılında birinci g�zden itibaren 2,08m, 2,90m, 4,30m, 4,35m, 4,35m, 4,45m, 4,35m, 5,80m, 6,65m, 5,80m, 4,35m, 3,90m, 3,35m olarak �l��lm�şt�. 9, 10, 11, 12 ve 13. g�zlerin i�erisine sonradan ayaklar �r�lerek a�ıklıkları daraltılmış, yeni kemerler bu ayaklara oturtulmuştur. Bu ayakların kalınlıkları da muhteliftir. 1’den 8’e kadar olan �st g�zlerde darlaştırma yapılmamış, tepesi orijinal kemerden daha aşağıda olan yeni kemerler ise �r�lm�şt�r.

B�t�n bu değişikliklerin sebebini Kazım �e�en, fetihten sonra yapılan d�zenlemelerle a�ıklamaktadır. Nitekim bu tarihten sonra kemerden su ge�irilmek istenmiş ve yeniden bulunan memba suları k�nklerle kemerin başına getirilince k�nklerin seviyesi, su g�zlerin kemerlerinin tepesinden 1 m kadar daha aşağıda kalmıştır. Bu kemerlerin mansap tarafındaki b�l�m�n�n tepesini yıkmamak i�in 1.’den 8.’ye kadar g�zlerde �st� orijinal kemerlerden 1 metre kadar al�akta olan yeni kemerler mevcut ayaklar �zerine, 9.’dan 13.’ye kadarki g�zlerde ise yeni ayaklar yapılarak a�ıklık daraltılmış ve kemerler bu ayaklar �zerine oturtulmuştur. Darlaştırmaların duvar kalınlıkları 1,70m civarındadır ve bu kalınlık her kemerde değişiktir.

Sonradan yapılan bu darlaştırmalarda kemerler taş ve tuğla, bazen da moloz taşlar kullanılmak suretiyle inşa edilmiş, mansap tarafları kuzey cepheye g�re daha d�zg�n �r�lm�şt�r. Sonradan yapılan kemerler arasında yalnız 6. kemerde kesme taşlar kullanılmıştır. 1 ile 4. kemerler zamanla yıkılmış bunların ayaklar �zerine oturdukları yerlerin izleri kalmıştır.

Elimizdeki ilk ve en �nemli �alışma olan Kazım �e�en’in eserinde 1991 yılında Ma’zulkemer �zerinden değişik seviyelerde ge�en �� k�nk�n kalıntılarının a�ık�a g�r�ld�ğ�n� s�ylemektedir. Ona g�re bunlardan ikisinin Beylik (Fatih) ve S�leymaniye Suyollarına ait olduğu kesin olup, ��nc�s�n�n ise bir kaymaya ait olabileceği ihtimali vardır. Her �� k�nkte kemerin mansap cephesine �ok yakın ge�irilmiştir. �e�en’e g�re, Ge� Roma devrinde Ma’z�lkemer’in memba tarafına yakın bir b�lgede �stten eni 0,86 m olan bir galerinin ge�irildiği, sol sahilde �ıkış yerinde a�ık�a g�zlenmektedir. �e�en’in tahminine g�re Ge� Roma devrinde yalnız bu galeriden su ge�irilmiştir. Osmanlı devrinde tadilata uğradığı d�ş�n�len mansap tarafında da tadilattan �nce Roma devrinde ikinci bir galerinin mevcut olup olmadığı anlaşılamamıştır. Yine yapıda Fatih Sultan Mehmed zamanında yapılan değişikliklerin; eski yapının �ok kısa bir s�rede ger�ekleştirilen yapı ayrıntılı yapı analizinin yapılması ile ger�ekleştiği g�r�lmektedir. Ayrıca 1557’de tamamlanan S�leymaniye Suyolları k�nklerinin de yine aynı seviyelere yakın orijinal kemerlerin tepe noktalarından daha aşağıda ge�irilmiş olması tadilatın daha evvel yani Sultan Fatih devrinde icra edildiğini g�stermektedir.

K�nklerin kemer �zerinden ge�tikten sonra g�neye y�neldiği g�r�l�r. Aynı b�lgelerde g�r�len basık galerilerin Ge� Roma Devrinden kaldığı tahmin edilmekte ise de bunların maslak olma ihtimali daha fazladır. Kesin h�k�m vermek i�in kazı yapılması şarttır. Elimizde bulunan eski haritalardan isale hatlarının kemere giriş ve �ıkışlarının şekillerini ve sonradan yapılan tabakaları g�rmek m�mk�nd�r. �e�en’in yaptığı araştırmalara g�re Ma’z�lkemer blok şeklinde �ok sert kalker taşları ile inşa edilmiştir. �rg� tabakaları 30-50 cm arasında değişmektedir. �zengi taşları kemer i�erisine doğru �ıkıntı teşkil eder. Dış cepheden 5 cm i�eride �r�len kemer taşları gayet d�zenli işlenmiştir. 8.,9. ve 10. kemer lerlerin temelleri sonradan yapılan takviyelerle, oyulmalara karşı korunmuştur. Takviyeler kademelidir ve talveg’den 1,10 m y�ksektedir. Ma’z�lkemer’in alt g�zlerinin duvar kalınlıları orta kemerlerde yukarı doğru g�zle zor fark edilecek şekilde incelmektedir. Her iki baştaki yama�lar �zerindeki kemerlerin duvar kalınlıları sabittir. Duvar kalınlıları 3. ayakta 4,03 m., 4. ayakta 4,20 m., 5. ayakta 4,30 m., 6. ayakta 4,46 m., 7. ayakta 4,61 m., 8. ayakta 4,65 m.’dir. �st g�zlerin ayakları da 3,95 m. ile 4,10m. arasında değişmektedir. Orta ayakların kalınlıkları �l��lememiştir. �st ayakların altındaki kornişte, mansapta yani g�ney cephesinde 24 cm., kuzey cephesinde ise 28 cm’lik bir kademe yapılarak �st ayaklar d�şey cepheli ve daha ince �r�lm�şt�r. İncelemenin yapıldığı tarihlerde Ma’z�lkemer’in �st b�l�m� �ok harap olmuş bir�ok yerinin taşları d�k�lm�şt�r. Ancak Roma galerisinin �st�n� �rten taşlar hen�z durmaktadır. Osmanlılar tarafından yapılan tadilat Roma devrindekilere g�re daha fazla yıkılmıştır. Kemerin kuzey cephesi yan memba tarafı hava şartlarında etkilenmiş taşları d�şm�şt�r. Kuzey cephesinin yama�lardaki b�lgenin kesme taşları ise tamamen d�şm�ş veya s�k�lm�şt�r. G�zlerin kemer taşlarının kemer yarı�apı y�n�ndeki boyutu 48 cm olup 5 cm kadar cepheden i�eridedir. Kemerin �zerinden ge�en her �� k�nk�n de i� �apları 21 cm’dir. İki tanesi g�ney cephesine �ok yakındır. Ma’z�lkemer ile Bozdoğan kemerinin �st kotları arasında yaklaşık 20 m fark vardır. Buna g�re k�nklerin eğimi 1/1000 civarındadır.

Ma’z�lkemerin inşa tarihi hakkındaki bilgilerimiz �ok eksiktir. Olof Knut Dalman, Ma’z�lmeker’in Konstantin V. Kopronymus tarafından tamir edildiğini yazmakta; Semavi Eyice ise bu hususun ispatlanmadığını, ancak kemerin yapı tekniği tarafından Ge� Roma devrine ait olması gerektiğini belki IV. y�zyılda yapıldığı kanaatinde olduğunu a�ıklamaktadır.

Dalman, Ma’z�lkemer’in �st g�zlerinin sayısını 11, alt g�zlerinin 5 olduğunu yazmakta ise de �st g�zler 13 ve yıkılan 2 alt g�z de hesaba katılırsa alt g�zler 7 tanedir. �e�en’in yaptığı �l�melere g�re Ma’z�lkemerin boyu 110 metredir. Ger�i kemerin nereden başlayıp nerede bittiğini hassas bir şekilde tespit etmek olduk�a zordur. Zira zamanla yama�lar toprakla dolmuş bazı yerler ise yağmurlarla aşınmıştır. Sağ yama�ta toprak i�erisindeki �� k�nk�n kalıntıları da g�r�lmektedir. Kemerin �zerinden ge�mek tehlikelidir. Mevcut basık galerinin, Bozdoğan Kemeri (Valens) �zerinde tespit ettiğimiz galeri ile ilgisi olması ihtimali vardır. Ma’z�lkemer’den ge�en S�leymaniye ve Beylik Sularına ait k�nkler Bozdoğan Kemeri �zerinde de aynı boyutta k�nkler olarak g�r�lmektedir. Ma’z�lkemerin 368 yılında yapılan Bozdoğan Kemeri ile aynı tarihler de yapılıp yapılmadığı araştırmacıların tam olarak cevaplayamadığı bir sorudur. Ancak yapının, İstanbul’un en eski yapılarından birisi olma ihtimali b�y�kt�r. 2007 yılında İSKİ tarafından restit�syon ve restorasyon projesi hazırlanmış olan yapının, �st tabakasının tamamen yok olduğu bu y�zden t�m suyu b�nyesine alarak daha da tahrip olduğu s�ylenmiştir. Yine kemerin kuzeye bakan cephesinin g�neye g�re �ok daha fazla hasara uğradığı, y�zeydeki taşlarda bozulmaların olduğu yosunlanma ve bilhassa yama�lardaki kemerlerde derin y�zey kayıplarının tespit edildiği bildirilmiştir. Aynı rapora g�re Roma devrinde yapılan 1 no’lu a�ıklığın kemeri tamamen yok olmuştur. Yine 3 ile 5 no’lu a�ıklıkların alt seviyedeki kemerleri de �zengi seviyesindeki izler dışında tamamen yok olmuştur. 4 numaralı a�ıklıktaki alt seviye kemeri kısmen yıkılmıştır.

Bu rapora g�re Osmanlı devri eklerinden 9, 10 ve 12 numaralı a�ıklıklardaki �st seviye kemerlerinde bozulmalar s�z konusudur. 11 no’lu a�ıklığın kemeri, ayaklar �zerinde y�kseltilen dar kemerle, i�eriden bir kez daha takviye edilmiştir. 2007 yılındaki bu �alışmada �st seviyedeki kemer i�lerindeki ikinci kemerde taş ve tuğlalarda bozulmalar, y�zey kayıpları ve ders boşalmaları vardır. Alt ve �st seviye arasındaki ve kemer başlarındaki silmeler �oğunlukla zarar g�rm�ş ya da kırılmıştır. İki sıra kemer olan a�ıklılarda �st kemer zeminleri olduk�a zarar g�rm�şt�r; bu kısımlarda taşlar d�k�lm�şt�r ve yoğun bir bitki oluşumu vardır. Alt kemer taşlarının da d�k�ld�ğ� noktalar vardır. Bu tarihte Osmanlı devri k�nklerinin kırılmış ve yer yer yok olduğu m�şahede edilmiştir.

G�n�m�zde, Şubat 2024 tarihi itibariyle yerinde gidip, askeri alanda olması nedeniyle uzaktan da olsa g�rme imk�nı bulduğumuz Mazul kemerin, �zerinde bulunduğu dere yatağından kirli atık suların aktığı g�r�lm�şt�r. Kemer yapısı itibariyle fiziki olarak yer yer yıkılmış, bilhassa �st kısmında �nemli ciddi hasarlar oluştuğu g�zlemlenmiştir.

Teşekk�r: Bu makaleyi hazırlarken tarafımıza g�stermiş oldukları değerli katkıları ve kaynak eser temininde yardımlarından dolayı Esenler Belediyesi, Başkan Yardımcısı Sn. Hasan Taş�ı Hocamızın kıymetli ekibi, K�lt�r İşleri M�d�r� Sn. H�seyin Cerrahoğlu başta olmak �zere, Adnan B�y�kdeniz Dijital K�t�phanesi Sorumlusu Yasemin Polat hanıma ve b�t�n �alışanlarına ş�kranlarımı sunarım. Esenler Belediyesinin du değerli k�t�phane ve diğer k�lt�r hizmetlerinden dolayı Belediye Başkanımız Sn. M. Tevfik G�ksu'ya hassaten �ok teşekk�r ederim.

Kaynaklar ve Bağlantılar
Esenler Belesiyesi Esenler Tarihi
K�zım �e�en'den Roma'nın En Uzun Su Temin Hattı
K�zım �e�en'den Sinan'ın İstanbul Su Temin Sistemi
Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Bildlexikon zur Topographie İstanbuls: Byzantion, Konstantinupolis,
İstanbul Cyril Mango'nun "Konstantinopolis'in Su Temini"
Richard Bayliss ve James Crow'un yazdığı “Konstantinopolis'in Su Temini 2001-2002”
İslam Ansiklopedisi Mazul Kemer
Ahmet Tabakoğlu - Osmanlı İstanbulunun Su Tarihi
Semavi Eyice, İstanbul (Tarih� Eserler)
Wikipedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Mazul_Kemeri Thebyzantinelegacy https://www.thebyzantinelegacy.com
Ş�kr� S�nmezer ve diğerleri - İstanbuldaki Osmanlı D�nemi SuyoluYapıları

Kalın sağlıcakla,
Selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM
Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
Bu makale 14.02.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 14.02.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Yapay Zeka Uygulamaları ve ChatGpt

Teknolojide gelinen son nokta itibariyle "Yapay Zeka", bilgisayarların ve makinelerin insan benzeri g�revleri ger�ekleştirmesini, deneyiminden �ğrenmesini, yeni girdilere uyum sağlamasını m�mk�n kılan geliştirilen bilgisayar sistemleridir. Bu gelişmekte olan teknoloji ile temelde insan yetkinliklerinin geliştirilmesi ve bunlara katkı sağlanması ama�lanıyor. İş d�nyası ise yapay zekayı sekt�re de bağlı olarak, m�şteri hizmetleri, tedarik zinciri y�netimi ve daha pek �ok �eşitli alanlarda kullanıyor.

Baş d�nd�ren bir hızla gelişmekte olan bilişim teknolojileri Yapay Zeka ile birlikte bu uygulamalar da b�y�k ilgi g�rmeye başladı. Bunlardan biri ve en �nl�s�de olan ChatGPT'dir. OpenAI firması tarafından geliştirilen ChatGPT, geniş bir kullanım alanına sahip yapay zeka uygulamasıdır. Dil anlama ve metin oluşturma yetenekleri a�ısından kullanan herkesi kendisine hayran bırakan ChatGPT, yeni g�ncellemelerle birlikte bir�ok sekt�re fayda sağlamaya başladı.

Yapay zekanın tarih�esi olarak incelendiğinde, 1956 senesinde ortaya atılan yapay zeka terimi veri hacimlerinin artması, algoritma ve hesaplamaların gelişmesi gibi bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemeler ile g�n�m�zde daha pop�ler bir hale geldi. İlk d�nemlerinde, yapay zekaya y�nelik �alışmalar problem ��zme ve sembolik y�ntemler gibi konular ile ilişkilidir. Sonraki d�nemlerde ise makine �ğrenmesi ile gelişen yapay zeka g�n�m�zde konuşmayı, g�r�nt�leri ve verileri tanıma, tahminlerde bulunma gibi işlemleri yerine getirebilmesini sağlayan derin �ğrenme ile gelişmeye devam ediyor.

ABD merkezli OpenAI tarafından geliştirilen devrim niteliğinde bir yapay zeka teknolojisi olan ChatGPT, d�nya �apında �ok b�y�k bir pop�lerlik kazandı. S�z konusu teknoloji devi, gelişmiş yapay zeka ��z�mlerini internet kullanımının yaygınlaşmasıyla kitlelere başarıyla ulaştırdı. Yapay zeka ile temelde insan yetkinliklerinin geliştirilmesi ve bunlara katkı sağlanması ama�lanır. ChatGPT'yi kuran şirket olan OpenAI, 2015 senesinde aralarında Twitter (X)'in sahibi Elon Musk, lya Sutskever, Wojciech Zaremba, Greg Brockman ve Sam Altman gibi kişiler tarafından kurulmuştu.

Yapay zeka uygulaması temelde kullanıcıların sorduğu sorulara cevap veren bir sohbet uygulaması olarak ifade edilebilir. İnsan benzeri metinler oluşturabilen uygulama, detaylı soruları kolayca anlayıp cevaplayabilir. Aynı zamanda karmaşık c�mle yapılarını anlama konusunda da b�y�k bir kabiliyete sahiptir.

�cretsiz ve �cretli iki ayrı versiyonu kullanımda olan yapay zek� programı �cretsiz versiyonu daha sınırlı bir bilgi ve konu ile sorulanlara cevap veriyor. Ayrıca bazı konularda sonu�lar ve cevapların, doğru olmama ihtimali de bulunuyor.

�cretli versiyonu 20 USD karşısında abone olmak şartıyla �ok daha geniş bir bilgi k�mesi yanı sıra, �cretli ChatGPT ile daha gelişmiş bir hizmet sunar. Daha ayrıntılı ve �zelleştirilmiş cevaplar veriyor. Ayrıca, geniş kelime ve konu yelpazesiyle birlikte, �cretsiz s�r�me g�re daha doğru sonu�lar retiyor. �cretli s�r�m�n bir diğer avantajı ise daha hızlı cevaplar verebiliyor olmasıdır. Bu abone kullanıcılar, ChatGPT’ye gelecek yeni �zelliklere ve geliştirmelere daha erken erişim hakkına sahip oluyorlar.

Kullanıcılardan gelen soru ve cevaplara g�re, bir sonraki metni tahmin etme yeteneği bulunan ChatGPT, s�rekli �ğrenen, �ğrenmeye her zaman a�ık bir yazılımdır. Kullanıcılardan gelen bilgileri s�rekli olarak hafızasına kaydeder ve sonraki cevapları bu birikime g�re geliştirir ve g�nceller. Olduk�a esnek bir yazılım olan ChatGPT, kullanıcı dostu bilgi sağlama yeteneği a�ısından �eşitli avantajlar sunsunmaktadır.

ChatGPT ve banzeri yapay zeka uygulamaları; G�n�m�zde teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte yapay zeka uygulamaları da b�y�k ilgi g�rmeye başladı. Geniş bir kullanım alanına sahip olan yapay zeka uygulamaları, dil anlama ve metin oluşturma yetenekleri a�ısından kullanan herkesi kendisine hayran bırakıyor. ChatGPT, yeni g�ncellemelerle birlikte bir�ok sekt�re fayda sağlamaya başladığı bilinmektedir.

Yapay zeka uygulamalarının kullanım alanları: �ok geniş kullanım alanı sayesinde kullanıcılarına hitap edebiliyorlar. En yaygın kullanım alanları ise şunlardır:

İş d�nyasında ve ticaret alanında m�şteri hizmetleri alanında kullanılır. S�rekli olarak 7/24 m�şteri desteği sunabilen ChatGPT, �alışanların iş y�k�n� azaltabilir. Aynı zamanda m�şteri memnuniyetini artırma konusunda da b�y�k fayda sağlamaktadır. İ�erik oluşturma, yapay zeka uygulamarının en g��l� olduğu alanlardan biridir. internette paylaşılan Blog yazıları, �zg�n hikayeler, sekt�rel �r�n ve kategori a�ıklamaları yazabilen ChatGPT, i�erik �reticilerine ve edit�rlerine b�y�k avantajlar sağlar. Hazırladığı i�eriklerin �zg�n olması da SEO a�ısından rakiplerinden bir adım �ne taşır.

Pazarlama ve �r�n �nerileri alanında ise; Yapay zeka uygulaması, kullanıcıların ilgi alanlarına ve ge�miş alışveriş davranışlarına dayalı olarak kişiselleştirilmiş �r�n �nerileri sunabilmektedir. Bigisayar oyunları end�strisinde ise bu g�ncel teknoloji ile; NPC (Non-Player Character) diyaloglarını oluşturmak veya oyun hikayelerini genişletmek i�in kullanılabilen bir yazılımdır.

Eğitim alanında yapay zeka, eğitim �ğrenim sekt�r�nde hem �ğrenci hem de �ğretmenlere sayısız faydalar sağlar. �ğrenciler, �devlerinin araştırma s�re�lerinde yapay zeka uygulamarından veya bilinen ChatGPT’den yardım alabilirler. �ğretmenler ise ders materyali oluşturma konusunda ChatGPT’den faydalanabilir. Etkileşimli, interaktif �ğrenme deneyimlerinin de ayrılmaz bir par�ası olmaya aday olarak g�r�l�yor.

Yapay zeka yazılımlarının en �nemli avantajları arasında �zetle: Uygulama se�enekleri �ok y�nl�d�r. Metin yazma, veri analizi, yazarlık, doğal dil işleme gibi bir�ok alanlarda kullanılabilir.

Her hangi bir meta ve �r�n a�ıklamaları, blog yazıları yazdırılarak b�y�k bir iş y�k�nden kurtarır. Uygulama y�ksek işlem g�c�ne sahip olduğu i�in �abuk ve hızlı cevap verir. Daha iyi dil anlama kapasitesine sahiptir. Geniş bir dil modeline sahip olduğu i�in �ok sayıda dilde kullanım �zelliğine sahiptir.

E Ticaret web sitelerine chatbot iletişim ve otomatik cevaplama sistemleri uygulanabilir.

Yapay zeka yazılımlarının en �nemli dezavantajlarından bazıları ise şunlardır:
Uygulama �nceden eğitilmiş olduğu i�in bazı hizmetlerde �zelleştirme gerektirebilir.
B�y�k veri k�tlelerinde �alışırken daha fazla hesaplama g�c�ne ihtiya� duyar.
Maalesef yanlış tahminler yanlış y�nlendirme ve yanlış bilgilendirme yapabilir.Yapay zeka teknolojilerinin gelişimi, bazı işleri yapmak i�in insanların yerini alabilir.
Bu durum, bir�ok sekt�rde insanların işsiz kamasına neden olabilir.
Bu teknoloji, kişisel verileri toplamak, depolamak ve analiz etmek i�in kullanılabilir.
Dolayısıyla, kişisel bilgileri ve gizlilik ihlallerine neden olabilir.
Yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesi, bir�ok �lke arasında bir yarış haline gelmiştir. Bu yarış, siber saldırıların artmasına, casusluk faaliyetlerinin artmasına ve k�resel bir silahlanma yarışına neden olabilir.

Yapay zeka uygulamaları, yeteneklerinden ve �nemli hizmetlerinden bahsettik. Ancak ChatGPT ve benzerleri’nin kullanımında bazı �nemli noktalara dikkat etmek gerekiyor. Bunun i�in �ncelikle uygulamaların sınırlamalarını anlamak gerekir. Ger�ek d�nyadaki konuları anlama yeteneği olsa da bilgi kaynaklarından daha az doğruluğa sahip olabilir.

Yapay zeka uygulamaları ve ChatGPT yalnızca bir ara�tır ve insanların yerini asla alamaz. Bu sebeple temel değil yardımcı bir ara� olarak kullanılmalıdır. ChatGPT kullanımında gizlilik ve g�venlik �nlemlerini mutlaka almak gerekir. ��nk� cevaplar ve kullanımı gizlilik ve g�venlik a�ıklarını ortaya �ıkarabilir.

Bizler hızla değişen ve gelişen bu insansı teknolojieri bir an evvel doğru ve bilin�li bir bi�imde kullanmayı ve istifade etmeyi eğitimler ile �ğrenmeliyiz �ğretmeliyiz. T�rkiye olarak sadece kullanıcı olmak yani pazar konumundan �ıkarak yerli ve milli yapay zeka alanında �alışmalar yapmaya ve teknolojiye ayak uydurmaya mecburuz. Neden bizimde yerli yapay zeka yazılımlarımız olmasın?

Kaynaklar ve Bağlantılar
Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları / Biişim Teknolojileri Software
StromGain Donanım Haber Chip Online

Kalın sağlıcakla,
Selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM
Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
Bu makale 22.02.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 22.02.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler'in Endemik �i�eği İstanbul Nazendesi

Bir d�nya şekri olan İstanbul, iki kıta, Asya ve Avrupa, iki deniz Karadeniz ve Marmara denizlerinin oluşturduğu iklim koşulları nevi şahsına m�nhasır, başka bir benzeri olmayan iklim koşulları oluşturmaktadır. Engebeli, tepe ve vadilerden oluşan, �in�in ve Ayvalı derelerin aktığı ve tepesinden r�zgarın eksik olamadığı d�nyada sadece Esenler’de yetişen ender bir bitki olan nefis kokulu İstanbul Nazendesi �i�eğinden sizlere bahsedeceğim.

G�n�m�z insanı, modern hayatın keşmekeşinden, trafiğin g�r�lt�s�nden, betonarme yapılaşmanın g�lgesinden sıyrılıp hoş kokular teneff�s etmek, hoş renkler temaşa etmek �zere İstanbul’un, Esenlerin nadide bitkilerini yeniden hatırlamak sizi de heyecanlandırmıyormu?

Endemik bitkiler, yani nadir t�rler, yery�z�n�n sadece belirli b�lgelerinde yayılış g�steren t�rlerdir. Bu nadir nebatlar bir dağa, bir adaya, bir �lkeye veya bir kıtanın herhangi bir yerindeki bir flora b�lgesine has olabilirler. Bereketli Anadolu toprakları, 0’u aşan y�reye �zg�endemizm oranı ve zengin bitki �eşitliliğiyle adeta bir kıta h�viyeti taşıyor.

T�rkiye doğal bitki t�rleri bakımından �ok zengin bir �lkedir. Floristik zenginliği ile �nl� olan �lkemizde son �alışmalara g�re 10 bin’den fazla bitki t�r� vardır ve bunlardan yaklaşık 3 bin 500 kadarı endemiktir. Diğer deyişle yery�z�nde başka hi� bir yerde doğal olarak yetişmeyen bitki t�rleridir. İstanbul'un endemik bitki t�rlerini adedi 56'dır ve bu endemik t�rlerden 23 tanesi ise yery�z�nde sadece İstanbul'da yetişen dar yayılışlı t�rlerdir.

T�rkiye’nin incisi, d�nya �zerinde iki kıtada toprağı bulunan tek şehir, Asya ile Avrupa arasında coğrafi bir k�pr� niteliğindeki İstanbul, T�rkiye’ye �zg� 62 bitki taksonunun kendine has t�rleri b�nyesinde barındıran nadide bir şehirdir.

Yapılan akademik, botanik ilmi �alışmalarında, Prof. Dr. �nal Akkemik ve diğer araştırmacıların iki kıtanın birleştiği İstanbul’da hen�z 56 tane bilinen endemik bitki �eşidi olduğu tespit edilmiştir. İstanbul’da yaklaşık 2200 adet bitki t�r�n�n varlığı saptanmıştır. Bu bitkileri tanımak, yayılış alanlarını korumak ve genişletmek biyolojik �eşitliliğin devamı i�in b�y�k bir �nem taşımaktadır.
İstanbul’a has daha nice bitkileri var: Kavuzlu soğan, unluca, narin acı�iğdem, boğaz zarifesi, has zerana, melez kardelen, ballıbaba, istanbul madımağı, hashindiba, rori�o, ağcakavağı doğal bitki zenginliğinden bazılarıdır.

İstanbul, iklim �eşitliliğinin bereketini toprak ve akarsu rejimiyle birlikte tarımsal ve hayvansal �r�n �eşitliliğine aksettiren Marmara b�lgesinde yer alıyor. Bir b�lgenin bitki �eşitliliği a�ısından değerlendirilmesinde barındırdığı endemik, yayılışı sınırlı bitkiler �nemli bir kıstas. Sulak alanlar, kıyı kumulları, fundalık ve ormanlık alanlarda doğal olarak yetişen T�rkiye’ye �zg� 56 taksonun 17 tanesi sadece İstanbul’da yaşıyor. İstanbul g�n�m�zde canlı ve �retken bitki �rt�s�yle dikkat �ekiyor.

İstanbul �zelinde, il sınırları dahilinde, doğal yaşam alanlarında 2360 bitki t�r� ve 2512 bitki �eşidi bulunuyor. T�rkiye’nin bitki �rt�s� zenginliğini Avrupa gibi bir kıta ile, İstanbul şehrinin zenginliğini de �lkelerle kıyaslamak m�mk�n. Y�z�l��m� 5110 km2 olan İstanbul, zengin bitki �eşitliliği ile Polonya, İngiltere, Hollanda gibi �lkeleri geride bırakıyor.

İstanbul’daki fotoğrafları ile birlikte tespit edilebilmiş olan endemik bitkilerin 14 tanesinin latince isimlerinin alfabetik olarak sıralama ve T�r�edeki isimleri;

1. Asperula littoralis – Kum belumotu
2. Centaurea hermanii – Peygamber �i�eği
3. Centaurea kilaea – Kilyosd�ğmesi
4. Cephalaria tuteliana – Sultan pelemiri
5. Cirsium byzantinum – Hoşkangal
6. Colchicum micranthum – Narin acı�iğdem
7. Crocus pestalozzae – �mraniye �iğdemi
8. Euphorbia amgydaloides – Zerena, S�tleğen
9. Galanthus byzantinus – İstanbul kardeleni
10. Isatis arenaria – Kelebekotu
11. Lathyrus undulatus – İstanbul nazendesi
12. Linum tauricum subsp. bosphori – Boğazi�i keteni
13. Symphytum pseudobulbosum – Karakafes otu
14. Verbascum degenii – Riva sığırkuyruğu

İstanbul ve dolayısıyla lokal olarak Esenler, 1970’li yıllarda başlayan Anadolu’dan gelen g�� dalgası ile hızlı ve �arpık kentleşme, kırsal yeşil alanların s�ratle azalmasına ve betonlaşmasına neden olmuştur. Esenler il�esini oluşturan, tarihi isimleriyle Litros ve Avas k�ylerinin arazileri ge�mişte �oğunlukla tarım ve hayvancılık amacıyla kullanılıyordu. Bu sivil alanların haricinde arazilerin bir kısmını da ge�mişte olduğu gibi g�n�m�zde de halen askeri alanlardan oluşmaktadır. Esenler’de g�n�m�zde tarım arazisi neredeyse yok denecek durumdadır. İl�ede doğal bitki �rt�s�n�n mevcut olduğu yegane alanlar olarak sadece askeri alanların peyzaj d�zenlemesi yapılmamış b�lgeleridir. Komşu il�e G�ng�ren ile sınır olan Esenler, �ifte Havuzlar Mahallesi, tarihi Davutpaşa Kışlası, Yıldız Teknik �niversitesi kamp�s� ve �evresi ve yine bir b�l�m� Esenler’den ayrılarak kurulan Başakşehir il�esine komşu Esenler, Oru� Reis Mahallesi i�erisinde bulunan Metris’i de kapsayan cezaevi ve askeri alanlarda yakın zamana kadar sivil yerleşim ve yapılaşma olmadığı i�in bitki �rt�s� olarak korunmuş a�ık arazilere sahiptir.

Endemik t�rlerin botanik adını İstanbul’dan alan 14 tane bitkinin on tanesi yalnızca İstanbul’da yetişebiliyor. Kilyos’taki peygamber �i�eği, Kilyos moru, İstanbul d�ğ�n�i�eği, Hoşkangal, İstanbul �iğdemi, İstanbul kardeleni, İstanbul nazendesi. İstanbul’un endemik hazineleridir.

İstanbul’un �i�ekleri; a�ık alanlardaki kayalık yama�larda, orman kenarlarında ve ormanlık alanların i�inde yaşıyor. Kayalık, taşlık ve �zerinde ağa� olmayan yer yer de makiliklerle kaplı olan alanlar aslında İstanbul’un doğal bitki �eşitliliğini temsil eden en �nemli alanları konumundadır. Bizler bu alanları korumak ve yeşertmekle y�k�ml� olduğumuz k�lt�rel miras niteliği taşıyor. İstanbul Nazendesi gibi kaybolmaya y�z tutan endemik t�rler bitki hazinelerimizdir.

N�fus yoğunluğu ve yapılaşma sebebiyle tehlike altında olan bitkileri de var İstanbul’un simgesi niteliğini taşıyan, bir zamanlar Esenler, Litros ve Avas k�ylerinin de kırlarını s�sleyen maalesef artık sadece Bah�ek�y-Kilyos arasında yol kenarlarında g�r�lebilen, nesli t�kenme tehlikesi altında (baklagil) fasulyegillerden ailesinden olan nazlı bir �i�ek olan “İstanbul nazendesi” g�r�lmeye değer g�zelliktedir.

Esenler İstanbul Nazendesi �i�eği (Lathyrus undulatus), VU Aile (Family) : Baklagiller cinsi, (Fabaceae, Genus) : M�rd�m�k (Lathyrus L.), Sınıflandırma (Taxon) : Dalgalı bezelye (Lathyrus undulatus) BOISS.

Bitkinin bilimsel sınıflandırması: Krallık (Kingdom): Plantalar (Plantae) Sınıf (Clade): Trakeofitler (Tracheophytes) Sınıf (Clade): Kapalı tohumlular (Angiosperms) Sınıf (Clade): Eudikotlar (Eudicots) Sınıf (Clade): Rosidler (Rosids) Emir (Order): Faballer (Fabales) Aile (Family): Baklagiller (Fabaceae) Alt aile (Subfamily): Faboideae (Lathyrus) Cins (Species): Lathyrus (Lathyrus) T�rler (Species): L. Undulatus (L. undulatus) Binom adı (Binomial name): Lathyrus undulatus

T�rk�e adları, dilimizde istanbul nazendesi, ladir, Itırşahi, parf�m kokulu tatlı bezelye, adları ile bilinmektedir.

Etimoloji, cins adı Antik Yunanca �ok tutkulu anlamına gelir. İlk defa Theophrastus tarafından kullanılmıştır ve cinse bağlı bazı t�rlerin afrodizyak oldukların y�n�ndeki inanışa işaret eder. Cinsin T�rk�e adı m�rd�m�k Fars�a k�kenlidir ve olasılıkla mercimek i�in kullanılmıştır. Bu kelime ayrıca Fars�a’da “g�zbebeği” anlamına gelir, mercimek tohumları ile g�zbebeği arasında y�zeysel bir benzerlik mevcuttur. T�r adı Latince dalgalı anlamına gelir. T�r�n yapraklarının kenarına işaret eder.

Habitat, hayat alanı olarak, ortalama bir bitki iyi havalandırılmış r�zgarlı ve g�neşli, serin bir iklim ile nemli toprak ve humus bakımından zengin toprak tercih etmektedir. T�rkiye'nin kuzeybatısında, İstanbul'un Asya yakasındaki fundalıklarda zengin pop�lasyonları bulunur. Avrupa �apında nadir bir bitki olan İstanbul nazendesinin koruma altına alınması �nemlidir. T�rkiye Kırmızı Kitabında VU : zarar g�rebilir olarak sınılanmıştır. �ok yıllık, yaprak d�ken Nisan- Haziran aylarında �i�eklenen otsu endemik bir bitkidir.

Bitkinin tanımı; 50 ila 100 cm b�y�yebilir. G�vde kanatlı, yivli, y�kselici ya da s�l�kler vasıtasıyla sarılıcıdır. Kulak�ık ok başlıdır. Sap kanatlıdır. Yaprakların ucunda dallanmış s�l�kler olur. Yapraklar 1 �ift yaprak�ık barındırır, bunlar mızraksı sipsivri, 5 ila 12 cm uzunluğunda, 6 ila 20 m genişliğinde ve 1 ila 5 arası damarlıdır. Yaprak kenarları hafif�e dalgalıdır. �i�ek sapı hafif�e a�ısal ve uzundur. �i�eklenme 3 ila 7 arası �i�ekten oluşan salkım halindedir. Sap, �anaktan uzundur. �i�ekler 1 ila 2 cm uzunluğunda ve pembe renklidir. �anak �an bi�imindedir. Meyve dikd�rtgensi şeritsi, yanal sıkıştırılmış, 6 ila 7 cm uzunluğunda ve 1 cm genişliğindedir. Tohum koyu renklidir.

G�zlem bilgileri, bitki doğal olarak sadece T�rkiye’de yayılış g�sterir. Orman a�ıklıkları, �alılıklar ve yol kenarında g�r�l�r. İl genelinde yaygın olarak g�zlemlenmiştir. Nisan ve haziran ayları arasında �i�ek a�ar. Deniz seviyesinden 600 metreye kadar olan rakımlarda g�zlemlenebilir

Nazende yıllık bir bitki olup �iftler halinde ayrılan ince yeşil k�k��kleri uygun dikey desteklerle 2,5 metreye kadar tırmanabilir. Temmuz ayları arasında a�an g�zel kokulu �i�eklerinin rengi beyazla mavimsi-mor arasında değişiklik g�sterir. Meyve tohumları i�eren yeşil baklaları Ağustos ve Ekim ayları arasında olgunlaşır.

Toksik etkisi, tohumları A vitamini a�ısından zengin olan, ancak insanlarda bunları toksik yapan bir bitki toksini i�erdiği i�in yenilebilir değildir. �zellikle de dejeneratif eklem iltihaplarına ve kısırlığa yol a�abilir. Bitkinin bazı t�rlerinin t�ketiminden sonra Latirizm n�rotoksik sendromuna neden olduğu g�r�lm�şt�r.

Ekim zamanı dış mekanda şubat, mart, nisan, mayıs ayları uygun şartlar sağlandığında kapalı i� mekanda ise kış aylarıda ekilebilir. Bitkinin �imlendirme ortamı Sıcaklığı ortalam olarak 18-22 derecedir. Tohum ocakları arası 5-10 cm arası olmalıdır. Her tohum ocağına 2-3 tohum atılmalıdır. Tohumlar toprağın 0,5-1 cm kadar altına ekilmelidir. �imlenme s�resi ortalama olarak 14-21 g�nd�r. �imlendirme toprağı �ok sulu olmamalı hafif nemli olmalıdır. Işık g�ren bir yerde �imlendirme yapılmalıdır.

Kullanım alanları olarak ise; �i�eklerinden elde edilen nevi şahsına m�nhasır, harika kokulu u�ucu yağ kolanya, esans, parf�m, ve sabun imalatında kullanılabilir. G�n�m�zde parf�m imalatında kullanılmaktadır.

Esenler il�emize �zg�, kaybolma tehdidi altında olan, nadir, g�zel kokusuyla, harika �i�ekleri ve renkleriyle kendisine hayran birakan Nazende bitkisini parklarımıza, bah�elerimize hatta balkon ve pencere �nlerindeki saksılarımıza yeniden kazandırmalıyız. Bu konuda Esenler Belediyemizin İstanbul Nazendesine gerekli ilgiyi g�sterip sahip �ıkacağına itimadımız tamdır.

Kaynaklar ve Bağlantılar
Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Prof. Dr. �nal Akkemik İstanbul’un Doğal Bitkileri
Yesil.İstanbul
Akra.medya
Kocaeli Bitkileri
Missouribotanicalgarden.org
Ağa�lar.net

Gayret bizden başarı Allah C.C.’dan Nazende kokulu g�nler dilerim.
Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile
Beytullah YILDIRIM
Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
Bu makale 04.03.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 04.03.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler M�derris K�y� Metris �iftliği

İstanbul Esenler il�esini oluşturan Litros ve Avas k�yleri ile birlikte tarihteki ��nc� k�y M�derris K�y�. Fetihten sonra kurulmuş, bizzat bu kutlu beldenin Fatihi m�jdelenen İslam ordusunun baş kumandanı �ağ a�ıp �ağ kapatan Fatih Sultan Mehmet han, hazretlerinin hocası m�derris Alaeddin Tusi'ye tahsis ettiği M�derris k�y�, yeni ismiyle Metris �iftliği olarak anılıyor.
Doğu Roma'nın başkenti, Bizans İmparatorluğunun en �nemli şehri olan Konstantinopolis'in Osmanlı Ordusu tarafından 29 Mayıs 1453 Tarihinde feth edilmesinden sonra 1058 yıllık Bizans İmparatorluğu yıkılmış ve Osmanlı Devleti, bir imparatorluk h�line gelmiştir.
Osmanlı idaresine ge�en ve Payitaht, başşehir olan Konstantiniyye'nin uzun zamandır bakıma muhta� olan su yolları gibi �nemli altyapısı mimarbaşı Mimar Sinan'a verilen vazife ile imar, inşaa ile birlikte yeni yerleşim birimleri oluşturulmaya başlandı. Sultan Fatih'in emriyle başlatılan imar ve altyapı faaliyetlerinin yanı sıra İstanbul'da M�sl�man n�fusun iskan edileceği yeni k�yler de kurulmuştur. Bu k�ylerden birisi de g�n�m�z Esenler il�esi sınırları i�erinde, tarihi ismiyle Avask�y, Atışalanı Kemer mahallesi yakınlarında olan tarihi vesikalardaki ismiyle M�derris karyesi idi.

Esenler M�derris k�y�n�n kuruluşu ise tarihi s�re�te;
Karye-i M�derris Metris �iftliği adıyla da anılan yerin F�tih Sultan Mehmed Han tarafından hocası, b�y�k bir Osmanlı alimi olan, m�derris Molla Arr�n olarak da anılan Al�eddin T�s�’ye verildiği ve bundan dolayı da bu yeni kurulan k�y�n adının M�derris k�y� olarak anıldığı bilinmektedir. Prof. Dr. K�zım �e�en, D�nden Bug�ne İstanbul Ansiklopedisi’nde yazmış olduğu Esenler, Atışalanı, Avask�y Kemeri maddesinde, M�derris k�y�n�n yeni haritalarda, hatta XIX. y�zyıl haritalarında dahi belirtilmediğini, 1748 t�rihli Topkapı Sarayı’nda yer alan bir haritada M�derris k�y�n�n, Avask�y’�n, y�ni Atışalanı k�y�n�n hemen yanında �izildiğini belirterek M�derris k�y�n�n de Metris �iftliği olduğunu s�ylemektedir. İstanbul'un tarihi su yollarını g�steren haritada M�derris k�y� tasvirinde ise, toplu h�lde bulunan h�neleri ve Avask�y’den daha fazla ağa�ları ile birlikte �izilmek suretiyle resmedildiği g�r�l�yor. Osmanlı d�nemi, �nl� seyyahımız, Evliya �elebi ise İstanbul’u anlattığı Seyahatnamesinin birinci cildinde su kemerlerinden bahsettiği b�l�mde Atışalanı, Avask�y kemerini Karakemeri anlattığı b�l�mde “M�derris K�y Kemerleri de 60 arşındır, ne kadar kemer olduğunu bilmiyorum. Bu kemerin temelleri Galata Kulesi kadar derindir.” şeklinde if�de etmiştir.

İstanbul Esenler, tarihi M�derris Karyesi / K�y� g�n�m�zde konum itibariyle; Osmanlı d�nemi haritalarında g�sterilen konumu ile g�n�m�zdeki konumlarını �l�eklendirerek yaptığım incelemelerde Esenler il�esi, 15 Temmuz Mahallesi sınırları i�erisine denk geliyor. Metris �iftliğinin bulunduğu alan ve �evresi yakın zamana kadar askeri alan olarak kullanılıyordu.
Askeri b�lge olan Metris Kışlası tarih�esi olarak;
Kelime anlamı, askeri �arpışma sırasında korunmak i�in yapılan toprak siper anlamına gelen Metris, Osmanlı'nın son d�neminde 1912 yılında Esenler'de M�derris k�y�ndeki bu kışlaya isim olmuştur.

Bir Osmanlı Devleti son d�nemi kışlası olan Metris, kışla olarak, 1912 ile 1953 yılları arasında eğitim, atış ve tatbikat alanı olarak kullanıldı. Kuruluş yıllarında bir d�nem Top�u Mektebi de b�lgede faaliyet g�sterdi. Kışla, 1953 yılından itibaren ulaştırma sınıfı birlikleri tarafından kullanılmaya başlandı. Bu tarihte, 1. Ordu Komutanlığı'nın ulaştırma faaliyetlerini icra etmek �zere 475. Ulaştırma Hafif Oto Tabur Komutanlığı teşkil edildi.
Metris kışlası 1981 senesinde i�erisinde belirli bir alan, Adalet Bakanlığı'na devredildi. Askeri cunta tarafından yapılan 1980 darbesi sonrası siyasi tutukluların bu cezaevine konulmasıyla birlikte Metris'in namı iyice arttı ve t�rk�lere, şarkılara bile konu oldu. Bu alan g�n�m�zde ise halen Milli Savunma Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel M�d�rl�ğ� tarafından 17 Nisan 1981 tarihinden bu yana Metris Cezaevi olarak kullanılıyor. Genel olarak askeri alan olan b�lge, 15 Temmuz 2016'daki darbe teşebb�s�nde Milli iradeye karşı kalkışmaya konu olmuştur. 15 Temmuz'da ayaklanmaya kalkışan bir grup bu kışladan �ıkmışlardı. Yaşanan bu darbe girişiminin ardından alınan karar gereği, şehir dışına taşınan askeri birliklerin boşalttığı alanlar halkın hizmetine sunulması kararı alındı. Burada Esenler İl�esine bağlı yeni mahalle kurularak hain kalkışmaya ithafen ismi 15 Temmuz Mahallesi olarak koyulmuştur.

Metris Kışlası, 47. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı ile Esenler Belediyesi arasında imzalanan protokol gereği, ilk etapta kışlanın 189 d�n�ml�k kısmı Esenler Belediyesi'ne devredildi. Esenler Belediyesi'ne devredilen 8,7 milyon metrekare b�y�kl�ğ�ndeki askeri alanda 2.5 milyon metrekare b�y�kl�ğ�nde bir şehir parkı 15 Temmuz Millet Bah�esi ve �eşitli sosyal ve k�lt�rel tesisler yapılarak Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik G�ksu ve ekibi tarafından Esenler halkının hizmetine sunulmuştur. M�derris k�y�n�n bulunduğu alan aynı zamanda komşu il�e Bayrampaşa'nın Cevatpaşa mahallesine sınır teşkil ediyor. Ayrıca b�lgede sivil yapılaşma olarak Toki toplu konut idaresine ait şantiyeler bulunuyor.

M�derris k�y� ile alakalı olarak g�n�m�ze ulaşmış tarihi harita ve vesikalardan başka herhangi bir tarihi eser ve benzeri bir kalıntı maalesef ulaşmamıştır. M�derris k�y� daha kapsamlı olarak incelenmeyi ve araştırmayı hak ediyor. Eldeki kayıtlar ışığında 1453 senesinden 1700'l� senelerin sonlarına kadar yaklaşık 250 yıllık varlığı kayıtlı bir K�ye ait yerleşim yeri, camii, mezarlık ve benzeri alanların tespit edilmesi yeni bilgilerin ortaya �ıkarılması araştırmacılarını bekliyor.

Şeyh�lislam Ebussuud Efendi Esenler M�derris K�y� doğumlumu?
Yaptığımız araştırmalarda son d�nemde başta İslam Ansiklopedisi olmak �zere pek �ok basılı ve internet ortamındaki yazılı kaynaklarda M�derris Alaeddin T�si'nin oğlu olan Osmanlı devri �nl� Şeyh�lislamı Muhammed Ebussuud Efendi'nin M�derris K�y�nde doğduğunu belirten bilgiler mevcuttur. Fakat bu iddiayı destekleyen bir vesika kaynak g�sterilememiştir. Bu fikri savunanlar ise genellikle Şeyh�lislamın doğum tarihinin fetihten sonra olmasına dayandırmak suretiyle bunun tahmin olduğunu belirtmişlerdir.
Bu konu ayrıca bir yazı konusu olup yakın zamanda ayrıntıları ile sizlerle paylaşacağım. Yaptığım hususi tetkik ve araştırmalarda Şeyh�lislam Ebussuud Efendi'nin Esenler, M�derris k�y�nde değil 30 Aralık 1490 tarihinde babasının memleketi olan �orum'un İskilip il�esinde doğduğunu daha sağlıklı bir bilgi olduğunu m�şahede etmeme rağmen araştırmalarımız halen devam ediyor.

Netice itibariyle Esenler dahilinde olan, M�derris K�y� ve �lim m�derris Al�eddin T�s� gerekli ilgiyi ve vefayı hak ediyor diye d�ş�n�yorum. Bu isimlerin bilhassa b�lgede park, sokak, cadde hatta toplu konutlara verilebilir. M�derris Alaeddin T�si hakkında kapsamlı bir k�lt�r yayını kitap hazırlanabilir. Konu ile ilgili olarak panel, toplantı ve gibi �alışmalar ile İstanbul'un Fatihi olan şanlı ecdadımız Sultan Fatih Sultan Mehmet Han'ın hocasını hayırla yad edip gelecek kuşaklara tanıtılması gerektiğini d�ş�nenlerdenim. Bu vesile ile bizlere bu cennet vatanı emanet eden ecdadımıza Mevla C.C. c�mlesine rahmet eylesin. Mekanları cennet olsun.

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Fatih Dalgalı K�pr�l� Su Yolu / Zeytinburnu Belediyesi Z Dergisi
Şeref Yumurtacı Mimar Sinan'ın Esenlere M�hr� Esenler Belediyesi Kentim Esenler Sayı 65
K�pr�l� K�t�ph�nesi, EKLERVKFHVSK2441.
Prof. Dr. Kazım �e�en Avask�y Kemeri s. 425.
Evliya �elebi Seyahatnamesi
Yapi.com.tr

Kalın sağlıcakla.
Selam ve dua ile…

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 24.02.2024
Bu makale 00.03.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 10.03.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler M�derris K�y� Metris �iftliği
Tarih / Esenler Araştırmaları

İstanbul Esenler il�esinin ismiyle m�semma bu r�zgarlı tepelerinde, Osmanlı Devleti d�neminde g�n�m�zde tamamen unutulmuş, tıpkı masallardaki gibi b�lgenin buğdaylarını �ğ�t�p un yapan 15 yel değirmenleri vardı. Litros’un, Avask�y�n, r�zgarlı tepenin yel değirmenlerini bilen, duyan var mı?

Roma, Bizans'tan, Osmanlıya Esenler arazisini oluşturan k�yler ve �iftlikler İstanbul'un sur dışında fakat bir o kadarda şehre yakın bir yerleşim yeri olması ge�im kaynağı olarak tarım alanlarını �ne �ıkarıyordu. B�lgede sulu tarımın yanı sıra tahıl �retimi sadece Esenler havaisinde değil civarındaki Mahmutbey (Mahmudiye), Vidos (G�ng�ren), Bağcılar (�ıfıt Burgaz – Cuh�d Bergos - Yahudi Burgaz) gibi komşu k�ylerde �iftliklerde vaktiyle harman yerleri vardı.

İstanbul fethinden sonra şehrin gıda ve tahıl ihtiyacı genellikle surların dışında yer alan k�ylerden karşılandığı bilinmektedir. �zellikle K��k �ekmece nahiyesine bağlı olan k�yler ve burada yer alan �iftlikler Osmanlı Başşehri Dersaadet'in hem et hem de gıda ihtiyacını karşılamaya �alışıyordu. Arşiv belgelerinde yer alan verilerde Miladi 1862 tarihinde K��k �ekmece'de bulunan 50 k�y�n i�erisinde yer alan mandıra ve �iftlikler dikkat �ekicidir. Bu tarihi vesikada yer alan listede Litros K�y� �iftliği de g�r�lmektedir.

B�lgedeki tarım ve hayvancılığa dayalı yaşam bi�imi Cumhuriyet d�neminde de devam ederek 1950, 1960’lı senelere kadar azalarak ta olsa devam ederek varlığını s�rd�rm�şt�r. Ekseri olarak Hıristiyan Ortodoks Rum ahalinin yaşadığı Osmanlı d�nemindeki yerleşik tebaanın i�erisinde azda olsa M�sl�man n�fusun olduğunu d�nemin kayıtlarından �ğreniyoruz. Bizans tarihi uzmanı Manuel Gedon, 1870 senesinde Litros K�y�’n� ziyaret ettiği zaman bu k�yde 25 Rum ailenin yaşadığını nakleder. B�lgede hayvancılıkta olduk�a yaygın olarak yapılıyordu. Esenler hayvancılığa �ok elverişli olması nedeniyle, yemyeşil meralar, mandıralar, b�y�k baş ve koyun s�r�leri o d�nemde olağan g�r�nt�lerdi.

Litros ve Avas k�ylerinde tarımı yapılan �r�nler, genellikle ahalinin kendi ihtiya�ları doğrultusunda olup, ihtiya� fazlası �retilen mahsul, pazarlara g�t�r�lerek satılıyordu ve y�re halkının ge�imine katkı sağlıyordu. Esenler ve �evresi, Mahmutbey, Bağcılar, Kirazlı, G�neşli son d�nemde b�t�n�yle m�badele ile gelen n�fusun yerleştiği k�ylerdi. �evre tahıl ve bah�e tarımına uygun bir b�lgedir. Esenler’de o d�nemde dut bah�eleri, ceviz ağa�ları, �z�m bağları, bamya tarlaları yanı sıra tahıl olarak, buğday, arpa, yulaf, mısır, ayrıca ay�i�eği, kendir (keten), nohut, soğan ve t�t�n vb. �r�nlerin tarımı yapılmaktaydı.

Osmanlı devrinde tutulan Tahrir defterleri kayıtlarından Esenlerin o d�nemdeki sosyal ve ekonomik hayatıyla da ilgili daha ayrıntılı bilgilere ulaşmak m�mk�nd�r. Bu tarım �r�nlerinin en �nemlisi olan başta ekmek yapımında kullanılan un, b�lgede yetişen buğday Osmanlı kayıtlarda “el-hınta” olarak yer almaktadır. Buğdayın vergi kayıtlarındaki bilgilerine g�re �l�� birimi olarak kile ve şinik şeklinde ge�tiğini g�r�yoruz.

Roma d�nemi, Bizans İmparatoru Alexi Komnenos’un kızı Anna Komnena’nın “Alexiad” adlı eserinde bahsettiği, ona g�re “Aretas” adlı bu yer, Esenler ovadan y�ksekte olduğunu �zellikle belirtir. Hava akımlarından dolayı s�rekli esen r�zgarları ile �nl� havadar olan bu tepelerde yaşayanlar, Esenleri oluşturan Litros k�y�, Avask�y ve M�derris K�y� civarında yel değirmenleri inşa etmişlerdi.

D�rt mevsim r�zgarın eksik olmadığı r�zgar kuvvetini bu doğal kaynağı �arklar vasıtasıyla y�rede yetişen hububatlardan başta buğday olmak �zere değirmen taşları yardımıyla un yapmak �zere yel değirmenlerinde değerlendirmişlerdi.

Esenler, Litros k�y�ne gelen Bizans Tarihi Uzmanı Manuel Gedon, 1870’lerde b�lgenin topografik durumunu anlatırken Litros’tan �ıkan bir yolun sağ sapağının Top�ulara gittiğini ve 1860 �ncesinde bu b�lgede takriben un ihtiyacını karşılamak amacıyla on beş yel değirmeninin olduğunu, bu değirmenlerin sahiplerinin genellikle Edirnekapı’da ikamet ettiğini nakletmektedir. Bu tespit Esenlerin yel değirmenleri i�in �ok elverişli bir yer olduğunun kanıtıydı. Bu 15 yel değirmeni d�nemine g�re dikkat �ekici ve �nemli bir rakamdır.

Komşu il�e Bağcılarda da bir yel değirmeni kaydı ise; II. Osman’ın G�ng�ren’de yaptırdığı Gen� Osman Camisine vakıf olarak vakfettiği “Vidoz’da v�ki‘ Merhum Sultan Osman’ın bina buyurdukları c�mi‘-i şerifin vakfiyesidir” şeklinde başlayan ve “Bergostaki (Bağcılar) Yel Değirmeninden Vidos k�y�ne (G�ng�ren) gelinceye kadar olan tarla ve �ayırların kendi tasarruflarına, bir kıta bostanın ise Gen� Osman Camisine tahsisi” şeklinde ge�en bilgiye g�re Bağcılarda Hicri 1033 Miladi 1624 tarihi senesinde Bağcılar ile G�ng�ren arasında bir yel değirmeninin varlığını tarihi vesikalardan �ğreniyoruz.

Tarihte bir zamanlar Esenler’de 15 Yel değirmeninin varlığını hayal etmek bile g�zel. G�n�m�zde bu değirmenler �zerine daha kapsamlı �alışma yapılmayı, araştırılmayı hak ediyor diye d�ş�n�yoruz. Temsili olarak R�zgarlı Tepe Esenlerin Yel Değirmenleri bir maket de olabilir, tanıtılmayı ve bilinmeyi, tarihin tozlu sayfalarında keşfedecek yerel y�neticileri bekliyor.
Allahu�lem, muhakkak Allah en iyisini ve doğrusunu bilendir.

Kalın sağlıcakla.
Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Manuel Gedon
Anna Komnena Alexiad
Esenler Belediyesi Esenler Tarihi
Bağcılar Belediyesi Bağcılar Tarih�esi

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 24.04.2024
Bu makale 25.04.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 25.04.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler ve Ferhat Paşa
İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları

İstanbul Esenler’in yanı başında, g�n�m�zde i�erisinde gizemli bir k�şk�n bulunduğu �iftlik arazisinin sahibi, vaktiyle buraya k��k bir saray, Kasır ve m�ştemilatını inşaa ettiren merhum Serdar Ferhat Paşayı daha yakından tanıyalım.

Serdar Ferhad Paşa Osmanlı Devleti devrinde Arnavut devşirmesi olduğunu tarihi kaynaklar naklediyor. Paşa Topkapı Sarayı’nda Enderun’da yetişmiştir. Osmanlı Sarayında kapıcıbaşılık ile ayrılmış ve bir m�ddet sonra mirahur yani Osmanlı İmparatorluğu'nda padişahın atları başta olmak �zere binek ve y�k hayvanlarına bakmakla g�revli olan sarayın ahır sorumlu g�revlisi ahır beyi olmuştur. Esenler, ��y�zl�deki inşaa ettirdiği �� y�zl� tarihi �eşmedeki kitabesinde de m�r�hur �nvanı yazmaktadır.

Kanun� Sultan S�leyman’ın son seferi 973’de (1566) olan Zigetvar seferine mirahur olarak iştirak etmiştir. Yolda giderken m�thiş bir yağmura tutulan ordu �ok zahmet �ekmiş ve mirahurun emrinde y�k �eken develerden 500 kadarı �lm�şt�r.

Kanun�’nin bu tarihteki vefatı �zerine, naaşının İstanbul’daki t�rbesine nakli, Sokollu Mehmed Paşa’nın isteği �zerine, Vezir Ahmed Paşa, Mısır’dan gelip sefere iştirak eden Ali Paşa ve o sırada mirahurluktan ayrılan Ferhad Ağa ve Şeyh Nureddinzade Efendi sufileri tarafından hep birlikte yapılmıştır.

Ferhad Paşa, daha sonra 1 Safer 990’da (25 Şubat 1582) yeni�eri ağalına y�kseldi. Uzun m�ddet başmirahur olan Ferhad Ağa/ Paşa, Sokollu Mehmed Paşa’nın amcazadesi Budin Beylerbeyi Mustafa Paşa’nın Budin şehrindeki idamına memur edilmiştir.

Ferhad Paşa yeni�eri ağalığından ayrıldıktan kısa bir zaman sonra 3 Zilhicce 990’da (29 Aralık 1582) vezaret verilerek Rumeli beylerbeyliğine atandı. Rumeli beylerbeyi oluşundan �� ay sonra Veziriazam Siyavuş Paşa’nın sevkiyle şark seferine memur edildi.

Ferhad Paşa b�y�k bir debdebe ile 4 Rebiy�levvel 991’de (29 Mart 1583) Pazartesi g�n� İstanbul’dan �sk�dar’a ge�ti. Osmanlı ordusu İbrahim Ağa �ayırı’nda �adır kurdu. Burada 10 g�n kadar kalan Paşa, 60 bin asker, d�rt y�z �avuş, 300 top, 10 bin inşaat amelesi ve iki milyon ak�e alarak yola �ıktı. Şark seferinde b�y�k başarılar kazanan Ferhad Paşa bilinmeyen bir sebepten dolayı serdarlıktan alınmış ve ��nc� vezir olarak kubbe altına yerleşmiştir. Fakat şark işlerinin k�t�ye gitmesi �zerine, iyi bir serdar olamayan Sinan Paşa’nın yerine 23 Muharrem 994 (14 Ocak 1586) tarihinde ikinci defa şark serdarlığına atanmıştır. Ferhad Paşa 10 Şevval 999 (1 Ağustos 1591) tarihinde ikinci vezir iken Koca Sinan Paşa yerine sadrazam tayin edildi. Fakat 8 ay sonra azledildi. Yerine Kanijeli Siyavuş Paşa sadrazam oldu. Bunun dahi 10 ay varmadan azli �zerine Koca Sinan Paşa ��nc� defa veziriazam oldu.

Sultan III. Mehmed’in yaptığı teklif �zerine Sinan Paşa yerine 6 Cemaziyelahir 1003 (16 Şubat 1595) tarihinde ikinci defa sadrazam oldu. Aynı zamanda serdarı Ekrem olan paşa 17 Şaban 1003 (27 Nisan 1595) tarihinde Eflak seferine �ıktı. Bu sefer sırasında Eflak ve Boğdan’ın �zel voyvodalık durumuna son vererek vil�yet h�line getirdi ve vali tayin etti.

Avusturya el�ilik heyetinde bulunan Baron W. Wratislaw’ın uzun boylu, esmer, sevimsiz bir kimse diye tasvir ettiği (Anılar, s. 49-50) Ferhad Paşa Osmanlı kaynaklarında liyakat sahibi, �stlendiği g�revi yerine getiren bir devlet adamı olarak zikredilmiş, �zellikle İran seferlerindeki başarıları �v�lm�şt�r. III. Murad tarafından takdir edildiği halde III. Mehmed’in tecr�besizliği sebebiyle muhaliflerinin telkinlerine aldanıp onu g�zden �ıkardığı da belirtilmektedir (Na�m�, I, 125). Kendisi gibi Arnavut asıllı olan Sinan Paşa ile aralarındaki �ekişme ve devlet merkezinde adamları ve taraftarlarıyla �deta iki ayrı parti gibi birbiri aleyhine y�r�tt�kleri yoğun faaliyet, XVI. y�zyılın son �eyreğinde Osmanlı i� siyasetinin ve merkez� b�rokrasinin en �nemli olaylarından birini oluşturur.

Fakat Ferhat Paşa, Sinan Paşa’nın bitmek bilmeyen entrikaları neticesinde sadaretinin beşinci ayı dolmadan azledildi ve 4 Safer 1004 (9 Haziran 1595) tarihinde boğdurularak idam edildi. Yedikule’den alınan cesedi, Camii Kebir Caddesi ile Feshane Caddesi’nin birleştiği yerdeki muhteşem t�rbesine defnedildi.

Tarihte bir d�nem Esenler’deki g�n�m�zde mevcut olmayan Serdar Ferhad Paşanın saray yavrusu kasır, etrafındaki su yapılarından bazıları olan sarnı�lar, su terazisi ve �eşme �nemli tarihi eserler arasında sayılabilir. Esenler ��y�zl�deki �in�in deresi �zerindeki tarihi kemerli k�pr� ve g�n�m�zde mevcut olan ��y�zl� �eşme Ferhat Ağa’nın yegane hatırasıdır.
Allahu�lem, muhakkak’ki Allah C.C. her şeyin en iyisini ve en doğrusunu bilendir.

Kalın sağlıcakla.
Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
İslam Ansiklopedisi
Na�m�, I, 125
W. Wratislaw Anılar, s. 49-50

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 27.05.2024
Bu makale 27.05.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde 11.06.2024 tarihinde d�zeltilerek yeniden yayımlanmıştır.
Bu makale 27.05.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler İl�esi Kuruluşunun 30. Yılı
İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları

İstanbul, Esenler il�e oluşunun ve belediye teşkilatı kuruluşunun 30. Sene-i devriyesinde, hep birlikte k�ylerden, belde belediyesine ve nihayet il�e oluşuna kadar ge�en s�reyi kronolojik olarak, �zetle Esenler tarih�esini tekrar hatırlayalım hatırlatalım istedik.

İstanbul ili Esenler il�esi, Roma d�nemi Bizans’tan Osmanlıya şehrin dışında k�ylerden oluşan bir taşra olarak sur dışında varlığını s�rd�rm�şt�r. Vaktiyle Rum, Hıristiyan Ortodoks ahalinin yaşadığı Litros ve Avas k�yleri yanı sıra fetihten hemen sonra kurulmuş bir T�rk M�sl�man k�y� olan M�derris k�ylerinden m�teşekkildi.

Osmanlı d�neminde �nce K��k�ekmece’ye daha sonra Bakırk�y’e bağlı Mahmutbey nahiyesi i�erisinde birer Rum yerleşim yeri olan Litros ve Avas k�ylerinin etnik yapısı Lozan Antlaşması'yla (Lozan Sulh Mu�heden�mesi), 24 Temmuz 1923 tarihinden sonra değişti. Yunanistan ile karşılıklı orak yapılan m�badele ile birlikte Cumhuriyet d�neminde Rum k�kenli halkın Yunanistan’a g�� etmesiyle boşalan k�ylere, Selanik, Doğu Makedonya’dan gelen Balkan muhacirleri, M�sl�man T�rkler iskan edildi. Uzun seneler m�badele k�y� konumunda olan Litros ve Avas k�ylerdeki yerleşik n�fusun değişmesi ile birlikte bu k�ylerin etnik ve demografik yapıları da değişmiş oldu. K�y konumundaki bu devrede k�y muhtarları tarafından idare olundu.

Cumhuriyet d�neminde �nemli değişimlerden birisi olarak yer isimlerinin T�rk�eleştirilmesi adı altında başlatılan �alışmalar kapsamında o d�nem Bakırk�y Kazasına bağlı olan Litros k�y�n�n adı Esenler ve komşusu Avas (Kavas) k�y�n�n ismi ise Atışalanı olarak 1939 yılının Şubat ayında değiştirilmiştir. Esenler, 1965 senesinde, Bakırk�y il�esi Mahmudbey nahiyesine bağlı bir k�y konumundaydı.

Esenler Bağlı bulunduğu Bakırk�y’e uzak bir konumda olduğu i�in yeterli belediye ve altyapı hizmeti alamıyordu. Esenler K�y� ahalisi artan g��, b�y�yen n�fus ve yetersiz belediye hizmetleri ve neredeyse hi� olmayan altyapı nedeniyle 1969 Senesinde belediye teşkilatı kurulması talebi ile başvuru yapmıştı. İstanbul İl Genel Meclisi, 23 Ocak 1969'da belde belediyesi kurulmasına bir engel olmadığına karar verilmiştir. B�ylece Esenler, Bakırk�y il�esine bağlı Mahmutbey nahiyesine tabi, Esenler belde belediyesi stat�s� almıştır.

Esener Belde Belediyesi i�in ertesi yıl 1970 senesinde yapılan yerel se�imlerde Nadir Bayır (CHP) Esenlerin ilk belde belediye başkanı olarak se�ilmişti. Nadir Bayır, 1969 ile 1973 yılları arasında Esenler Belediye başkanlığı yapmıştı. Esenler'in il�e olana kadar diğer belediye başkanları ise; Mustafa Yumak (AP) se�ilerek 1973 – 1977 yılları arasında belediye başkanlığı yaptı. Bir ara devrede ise Mustafa Necati İşel vazife yaptı. �etin Aksoy (CHP) 1977 - 1980 Seneleri arasında g�rev yapmıştır. Bu d�nemde Esenler belediyesi, Mart 1978 tarihinde 25 belediye ile birlikte Marmara Belediyeler Birliği adındaki oluşuma katılmıştır. Esenler’in 1980 darbesi �ncesi son belde belediye başkanı olmuş, başkanlık g�revi yapmışlardır.

T�rkiye’de 12 Eyl�l 1980 tarihinde meydana gelen askeri darbeden sonra Esenler'in de diğer bir �ok belediye gibi askeri cunta tarafından stat�s�nde değişiklik yapıldı. Belde Belediyesi iptal edilerek feshedilmiş, yerine Bakırk�y Belediyesine bağlı şube m�d�rl�ğ� olarak ihdas edilmiştir. Esenler belde belediyesi şube m�d�rl�ğ�ne d�n�şt�r�lm�ş ve y�netilmiştir.
Esenler 1980 senesinden 1992 Senesine kadar 12 sene gibi uzun bir s�re Bakırk�y’e bağlı şube m�d�rl�ğ� olarak kalmış bu şekilde idare olunmuştur. Esenler’de 1990 sonrası İstanbul’da meydana gelen n�fus hareketliliği ve yoğun g��ler, hızla artan n�fus ve �arpık yapılaşama sonrası bazı idar� değişiklikler olmuştur.

Esenlerin şube m�d�rl�ğ� idaresi, 1992 senesinde bağlı bulunduğu Bakırk�y il�e belediyesinden G�ng�ren’in il�e olarak ayrılmasıyla son bulmuştur. 1992 tarihinde y�r�rl�ğe giren 3806 sayılı 13 İl�e ve 2 İl kurulması hakkındaki kanun gereğince, Esenler ve Atışalanı, Bakırk�y İl�esinden tamamen ayrılarak 26 Ağustos 1992’de yeni kurulan G�ng�ren İl�esine bağlanmıştı. B�ylece Esenler, idari olarak yeni oluşturulan G�ng�ren'e bağlanarak Bakırk�y Belediyesi idaresinden ayrılmıştır.

Aynı sene Şubat 1992 tarihinde gazetelerde “İstanbul'a Megapol Y�netimi” başlığı ile, Esenler ile Bağcılar’ın birleştirilerek “Esenbağ” adında yeni bir il�e oluşturulacağı konuşuluyor şeklindeki yazılı basında bazı yazılar �ıkmıştır. Fakat bu s�ylentiler iddiadan �teye ge�ememiştir. Esenler, 1992 Senesine kadar Bakırk�y'�n bir par�asıydı. İstanbul'un en kalabalık iş�i muhiti, �arpık kentleşme, gecekonduların olduğu, ciddi altyapı sorunları olan ve bazı konutların altlarında merdiven altı at�lyeleri barındıran bir semtidir.

Esenler il�e oluyor. Esenler ve Atışalanı bileştirilerek Esenler Belediyesi kuruluyor. Esenler nihayet 1994 se�imleri �ncesi 23 Aralık 1993'te y�r�rl�ğe giren 3949 sayılı bir kanunla bu kez de son bağlandığı il�e olan G�ng�ren’den de ayrılarak Esenler m�stakil bir il�e yapılmıştır. Atışalanı da bu yeni kurulan il�eye bağlanmıştır. B�ylece Esenler, yapılan değişiklikle bundan 30 sene �nce 1994 yılında G�ng�ren’den ayrılarak Esenler Belediyesi kurularak İstanbul’un 33. İl�esi olmuştur.

Esenler il�e olduktan sonra ilk yapılan T�rkiye yerel se�imleri, 27 Mart 1994'te ger�ekleşmiş ve Esenler İl�esinin ilk Belediye Başkanı Mehmet �calan (RP) olmuştur. Ardından 18 Nisan 1999'da erken genel se�imler ile birlikte d�zenlenen yerel se�imlerde ikinci defa Mehmet �calan (FP) tekrar se�ilmiştir. 28 Mart 2004 tarihinde yapılan yerel se�imlerde Mehmet �calan (Ak Parti) ��nc� defa g�ven tazeleyerek belediye başkanlığı g�revine devam etmiştir. Mehmet �calan il�e Belediyesinin kuruluşundan itibaren �st �ste �� d�nem se�ilerek Esenler Belediye Başkanlığı g�revi yapmış, il�eye hizmet etmiştir.

T�rkiye'deki yerel y�netimleri belirleyen 29 Mart 2009 tarihinde yapılan se�imlerde Mehmet Tevfik G�ksu (Ak Parti) selefi Mehmet �calan’dan sonraki Esenler İl�esine Belediye Başkanı olan ikinci isim olmuştur. T�rkiye Cumhuriyeti 2014 yerel se�imleri, resm� adıyla; 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Se�imlerini, Mehmet Tevfik G�ksu (Ak Parti) ikinci kez kazanmış g�revine devam etmiştir. Ardından 5 Sene sonra 31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel se�imleri de Mehmet Tevfik G�ksu (Ak Parti) ��nc� kez kazanmıştır. En son 31 Mart 2024 tarihinde yapılan yerel se�imleri de Mehmet Tevfik G�ksu (Ak Parti) d�rd�nc� kez kazanarak 4. d�nem yapmakta olduğu Esenler Belediye Başkanlığı g�revine se�ilmiştir. Belediye Başkanı Mehmet Tevfik G�ksu, Esenler halkının kendisine ve kadrosuna g�stermiş olduğu tevecc�h ve vermiş olduğu yetki ile hizmete g�n�m�zde Mayıs 2024 itibariyle halen devam etmektedir.

Ge�mişten g�n�m�ze Esenlerin n�fusuna bir g�z atacak olursak: 1940 senesinde 860 kişi n�fusu ile bir k�y konumundadır. 1950 ve 1960’lı yıllarda hem n�fus, hem de fiziki olarak b�y�k değişiklik yaşamadığı g�r�l�yor. Esenler, 1970’li yıllardan sonra b�y�k bir g�� akınına uğruyor. 1985 yılına gelindiğinde 155 bin n�fusa ulaşan Esenler neredeyse b�y�k bir şehir haline gelmiştir. 1990’da 214 bin, 1997’de 331 bin, 2000’de 394 bin ve nihayet g�n�m�zde Esenler İl�esinin n�fusu 2023 rakamlarına g�re 427.901 gibi bir n�fusla b�y�k bir il�e oldu. Esenler, g�n�m�zde kendisine bağlı 17 Mahallesiyle, T�rkiye'deki pek �ok şehirden daha kalabalık olan n�fusu, 5.227 hektar toplam y�z�l��m� ile, değişen �ehresi ile �ok b�y�k bir değişim ve gelişim ge�irmiş bir il�emizdir.

Belediye s�re�lerini, n�fus ve idari durumunu �zetle başlıklar ile ele almaya �alıştığımız Esenler İl�esinin kuruluşunun 30. Senesinde; Esenlerin ge�mişten g�n�m�ze, k�y ve daha sonraki mahalle muhtarlarımızdan başlayarak Esenler belde ve il�e belediye teşkilatında g�rev yapmış hizmet etmiş başta başkanlar olmak �zere b�t�n azaları, meclis �yeleri ve �alışanlarını bu vesile ile yad ediyor ş�kranla anıyor, vefat edenlere de Allah’tan rahmet eylesin dileklerimle.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
T�rkiye İstatistik Kurumu (T�İK)

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 29.05.2024
Bu makale 27.05.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 27.05.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler ve Davut Paşa
İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları

İstanbul Esenler'de bir Mahalleye ismi verilen, �iftehavuzlar Mahallesi sınırları i�erisinde bulunan Davutpaşa Kışlası Sahrası, yeni ismiyle Yıldız Teknik �niversitesi yerleşkesi ve YT� Tenopark, Davut Paşa, kimdir? Hayatı ve eserlerine �zetle bir g�z atalım.

Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye, �� kıtada 623 sene adaletle h�k�m s�rm�ş, Hilafet Makamı sahibi, Cihan Devleti olan Osmanlı Devleti’nde XV. Y�zyıl’da devlet adamı. 15 yıl gibi uzun bir d�nem Veziriazamlık yaparak devletin 2 numaralı ismi olmuş Koca Davud Paşa’nın, hayatı, seferleri, devlet adamlığı, hayır eserleri ve vefatı.

Osmanlı Sultanı şanlı ecdadımız Fatih Sultan Mehmed Han ve oğlu Sultan İkinci Bayezid Han saltanatı d�nemlerinde Davut Paşa devlet kademelerinde �nemli vazifelerde bulunmuş kıymetli bir devlet adamıdır. Sultan II. Bayezid devrinin �nl� vez�ri�zamlarından, Rumeli Balkanlardan Arnavut asıllı bir devşirme olduğu kaynaklarda ge�en, Koca D�vud Paşa’nın tam olarak doğum tarihi bilinmiyor. Davud Paşa, yaygın olarak "Koca" ve "Derviş" lakaplarıyla anılıyor. �l�m� ise Dimetoka, Hicri 904, Miladi 1498 senesidir. Devrinin �nde gelen diğer isimleri gibi, Osmanlı Devleti’nde XV. y�zyıl ortalarından itibaren medrese dışındaki en �nemli resm� eğitim kurumu niteliğinde olan Saray Okulu, Enderun’da eğitimini tamamlayıp, burada yetişmiştir. Enderun, Osmanlı Devletinde daha ziyade m�lk� ve asker� idarecilerin yetiştirildiği bir mekteptir. Osmanlı merkez ve taşra teşkilatlarına gerekli insan g�c� kadrolarını oluşturmak i�in kurulmuştu.

Koca Davud Paşa, �irmen sancak beyi olduğu d�nemde, Osmanlının Avrupaya ve Balkanlara yapılan seferlerden, Macaristan ve Venedik akınlardaki başarılarından dolayı 1470 Senesinde 700.000 Ak�e ile Ankara Sancak Beyliğine getirildi. Daha sonra 1473 tarihinde Anadolu Beylerbeyliğine getirildi.
Osmanlı padişahı II. Mehmed ile Akkoyunlu sultanı Uzun Hasan arasında 11 Ağustos 1473 tarihinde yapılmış olan Otlukbeli Meydan Muharebesi (Başkent Muharebesi), �nc� kuvvetlerini sevk ve idare etti.
Davud Paşa, Osmanlının Karamanoğulları ile s�regelen m�cadelesinde etkili g�revler almıştır.

Y�sufca Mirza kumandasındaki Akkoyunlu kuvvetlerinin Tokat’ı tahrip etmeleri vakasında Konya Valisi Şehzade Mustafa’nın yardımına yetişip ve Efl�tunpınarı Savaşı’nın kazanılmasında �nemli rol oynayan D�vud Paşa, Otlukbeli seferinde de �nc� kuvvetleri kumanda etmiştir.
Koca Davud Paşa, Tuna boyu seferi esnasında, hisarlardan atılan bir top mermisi tesiriyle 1477 Senesi kışında g�ğs�nden yaralandı. Aynı sene, S�leyman Paşa’nın yerine Rumeli beylerbeyiliğine tayin edildi.

Davud Paşa, 1478 Senesinde, İşkodra (Arnavutluk) seferi esnasına Jebyak’ı (Xabiyacco) ele ge�irdi. Ancak Vez�ri�zam Karam�n� Mehmed Paşa’ya muhalefetinden dolayı azledilerek Bosna sancak beyliğine g�nderildi. Sultan II. Bayezid’in tahta �ıkışıyla yeniden Rumeli beylerbeyiliğine getirilen D�vud Paşa �ok ge�meden 1483'te tekrar Anadolu Valisi tayin edildi ve �nce vezirliğe y�kseltildi ve 1483’te ise İshak Paşa’nın yerine vez�ri�zamlığa tayin edildi.

Osmanlı Devletine en �nemli hizmetlerini Sultan II. Bayezid d�neminde 1483 yılında getirildiği ve kesintisiz 15 yıla yakın Veziriazamlığı esnasında yapmıştır.
Vez�ri�zam olduktan sonra Davud Paşa, Macarlara karşı Rumeli'yi savunmakla g�revlendirildi. Macarlar Alacahisar (Kruševac) taraflarına saldırdıklarında Rumeli’yi savunmak i�in Sofya’ya g�nderilerek vazifelendirildi.
Ardından aynı sene 1487 yılı i�erisinde Meml�kler �zerine g�nderildi. Hersekz�de Ahmed Paşa’nın Meml�kler’e esir d�şmesi �zerine ise bizzat sefere �ıktı. 4000 yeni�eri ve 10.000 azeble hareket ederek Adana ile Tarsus’u geri aldığı gibi Meml�kler’le iş birliği yapan Turgutoğulları ile birlikte Varsaklar’a da gereken dersi verdi. B�ylece Turgutoğulları'nı Osmanlı Devleti'ne bağladı.
Koca Davud Paşa, 1492 senesinde Arnavut �silerin �zerine g�nderildi. Bu isyanı başarı ile bastırarak. Bir�ok esir alarak geri d�nd�.

D�vud Paşa’nın on d�rt yıldan fazla s�ren vez�ri�zamlık makamındaki vazifesi 8 Mart 1497’de azledilmesiyle sona erdi. Yerine Hersekz�de Ahmed Paşa getirildi. Azline, padişahın damadı olan Akkoyunlu G�de Ahmed’in Tebriz’e ka�ması sebep olarak g�sterilmiştir. B�ylece D�vud Paşa, senelik 300.000 ak�e emekli maaşı bağlanarak, Dimetoka’da zorunlu ikamete mecbur edilerek g�nderildi.
Ertesi sene Dimetoka’da 20 Ekim 1498'de vefat etti. Koca Davud Paşa �ld�ğ�nde 1 milyon d�ka gibi b�y�k bir servetin sahibi olduğu kaydedilmiştir. Paşa’nın naaşı İstanbul’a getirilerek Fatih'te yaptırdığı kendi ismini taşıyan Davud Paşa Camii ve k�lliyesi i�inde bulunan Davut Paşa T�rbesi'nde defnedilmiştir. Kaynaklarda �l�m tarihi olrak Hicri: 4 Reb��levvel 904, Miladi: 20 Ekim 1498 olarak ge�mektedir.
Vakıf kayıtlarına g�re D�vud Paşa’nın d�rt oğlu vardı. Bunlardan 1503’te Yanya sancak beyliği yapan Mustafa, Sultan II. Bayezid’in kızı ile evlenmiş ve damadı olmuştur.

D�vud Paşa bir�ok hayratın sahibi idi. İstanbul’da Fatih, Avratpazarı yakınındaki camii, imaret, medrese, mektep, �eşme ve t�rbeden oluşan k�lliyesi 1485’te tamamlanmıştır. D�vud Paşa k�lliyesi kısmen de olsa g�n�m�zde varlığını s�rd�rmektedir. K�lliyenin yakınındaki sur kapısı zamanla D�vudpaşa Kapısı diye anılır olmuştur. İstanbul mahkemelerinden biri olan D�vud Paşa Mahkemesi de bu caminin yanında bulunuyordu. Ayrıca Tekirdağ’a bağlı Yoncalu ve Bulgu k�ylerinde birer cami yaptırdığı, Ferecik kasabasına da i�me suyu getirttiği bilinmektedir. Bu tesislerinin giderlerini karşılamak �zere İstanbul, Edirne, �sk�p, Manastır, Bursa ve İznik’te pek �ok d�kk�n, han, hamam, k�y ve bah�e vakfetmiştir.

D�vud Paşa Esenler �iftehavuzlar Mahallesi sınırları i�erisinde, aynı zamanda ismini taşıyan Davutpaşa Mahallesi bitişiğindeki, Topkapı sur dışında �nl� ordug�h Rumeli seferlerinde askerin toplanma yeri olan Davutpaşa Kışalsı ve i�erisindeki pek �ok tarihi eserin banisi idi. Osmanlı Padişahlarının seferlerinde konakladıkları Otağ-ı h�m�yun D�vud Paşa Kışlası sahrasında kurulur ve tuğlar buraya dikilirdi. Serdarla idare edilen seferlerde ise, sancak-ı şerif orada teslim edilir ve yine orada karşılanırdı.

Ayrıntılı malumat i�in daha �nce "Esenler Davut Paşa Kışlası" isimli makalemizde kışlayı ve i�erisindeki tarihi eserleri daha ayrıntılı olarak yazmıştık.

�zetle hayat hikayesini, ele almaya �alıştığımız bu kısa biyografide bahsi ge�en Derviş D�vud Paşa �limlere değer veren, fakirlere yardım eden, hayırsever bir "Derviş", tecr�beli ve ihtiyatlı bir "Koca" Osmanlı devlet adamı olarak tanınıyordu. Ş�kranla ve rahmetle anıyoruz.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
�şıkpaşaz�de, T�rih (Atsız), s. 193, 232-233, 238.
Oru� b. �dil, Tev�r�h-i �l-i Osm�n, s. 137 vd.
İbn Kemal, Tev�r�h-i �l-i Osm�n, VII, 315 vd., 527.
Hoca S�deddin, T�c�’t-tev�r�h, I, 216, 529, 536-537; II, 53-54, 71, 216.
Sicill-i Osm�n�, II, 323-324.
Uzun�arşılı, Osmanlı Tarihi, II, 66, 81, 94, 100, 123, 192, 535-536, 585, 593, 604, 638.
Solakz�de, T�rih, s. 240, 244, 299

Beytullah YILDIRIM Esenler Araştırmaları
Yerel Tarih�i Araştırmacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 19.06.2024
Bu makale 19.06.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 05.05.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Tarihi Avask�y Kemeri D�n� Bug�n�
İstanbul Esenler Tarihi İnceleme Haber / Esenler Araştırmaları

İstanbul, Esenler il�esindeki tarihi eserlerin başında gelen Osmanlı Devleti d�nemi, İstanbul'un Fethinden hemen sonra, 16. Y�zyılda Mimarbaşı Koca Mimar Sinan tarafından inşaa edilen su mimarisi eseri tarihi Avask�y (Kavask�y) Su Kemeri ve �evresi Esenler Belediyesi tarafından başarılı bir �alışma ile ihya ediliyor.

Avask�y Kemeri ge�mişi Bizans'a dayanan ve bir dere yatağına ki kayıtlarda "�amurlu Dere" olak ge�iyor inşaa edilen İstanbul şehir merkezine su g�t�ren Osmanlı su iletim sistemlerinin �nemli bir par�ası konumundaydı.

Tarihi Avask�y su kemeri, Karakemer, Tekkemer ve Yılanlı Kemer gibi farklı isimleriyle biliniyor. Esenler il�esi sınırları i�erisinde bulunan iki su kemerinden birisi olan Avask�y (Kavask�y) Kemeri, Halkalı su şebekesinin bilinen son kemeridir.

Esenler Belediye Başkanlığının tarihi eser ve �evresinde yeni �alışmalar başlattığı duyunca hayli heyecanlandım. Esenler Araştırmaları �alışmalarım kapsamında yerinde, sahada tarihi su kemerini etraflıca inceleme yapabilmek i�in Kemer mahallesindeki tarihi eseri 24.07.2024 tarihinde �arşamba g�n� yerinde ziyaret edip g�zlem ve incelemelerde bulundum.

�ncelikle tarihi eserin �neminin anlaşılması bakımından şunu ifade etmek isterim Avask�y Kemeri; İstanbul 1 Numaralı K�lt�r ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 08.03.1995 tarihli ve 6442 nolu kararı ile korunması gerekli k�lt�r varlığı olarak tescil ettiği ecdat yadigarı bir tarihi mirasımızdır. Ayrıca d�nya �apında bir �ne sahip olan Osmanlı Devleti Mimarbaşısı Koca Mimar Sinan Ağa gibi bir mimari deha tarafından yapılmış olması ayrıca dikkate şayandır.

Tarihi Avas Kemeri uzun seneler bakımsız ve atıl durumu nedeniyle hayli k�t� ve terkedilmiş bir durumdaydı. Bu �nemli tarihi eser ile ilgili ilk olarak 2007 Senesinde Esenler Belediyesi, halktan da gelen yoğun talepler �zerine kamu yararına g�ndemine alarak rehabilite �alışmalarını başlatmıştır.

Tarihi Avas Kemeri Cumhuriyet d�neminde belkide ilk defa onarım, iyileştirme ve yenileme �alışmaları; 2007 Senesi, Belediye Başkanı Mehmet Tevfik G�ksu Başkanlığında Esenler Belediyesi tarafından g�ndeme alınmıştır.

Bu �nemli gelişme ile birlikte ilk olarak tarihi kemerin �evre g�venliği ve daha kolay korunması i�in acil �nlemler ve �eşitli tedbirler alınmaya başlanmıştır.

Tarihi Kemer, 2009 Senesine gelindiğinde Esenler Belediyesinin girişimleri ile yoğun bir �alışma sonucunda hazırlanan kemerdeki bozulmaların ve tahribatın ayrıntılı olarak anlatıldığı bir raporla birlikte başarılı bir restorasyon s�reci başlamıştır. Tarihi Kemer, hazırlanan restorasyon projesi kapsamında aslına uygun olarak restore edilerek başarılı bir restorasyon s�reci ge�irmiş ve yeniden hayat bulmuş artık farkedilir hale gelmiştir.

İlerleyen senelerde ise daha sonra 2013 senesinde tarihi su kemerinin kesme taştan yapılmış taş duvarları yine Esenler Belediyesi tarafından yapılan bir �alışma ile kumlama y�ntemiyle temizlenerek, daha temiz ve daha g�zel bir g�r�n�me kavuştur. Kemerin taş yapısını ortaya �ıkaran dış y�zeyleri de aynı renkte olacak şekilde yenilendi.

Esenler Atışalanı’nda adını alan Kemer Mahallesinde vaktiyle 1970'li senelerde başlayan gecekondulaşma d�zensiz ve plansız yapılaşma Kemerin �evresini işgal ederek kaplamıştı. Kemere bitişik olarak yapılmış olan binalar ka�ak yapılar tarihi dokuya zarar veriyordu. Hatta o d�nem, tarihi kemerin taşları s�k�lerek gecekondu inşaatlarında yapı malzemesi olarak kullanıldığı mahalle sakinleri tarafından anlatılır.

O badireli ve korumasız g�nlerden bu g�ne gelene kadar yerleşim yeri i�erisinde kalmış bir tarihi eseri kurtarabilmek i�in devam eden �alışmalar neticesinde �evre d�zenlemesi yapılabilmesi ve etrafını saran d�zensiz yapılaşmanın ortadan kaldırılması i�in ger�ekleştirilen istimlak �alışmaları nihayetlenmiş kemerin �evresindeki b�t�n konutlar yıkılarak temizlenmiş. Ayrıca diğer olumlu bir gelişme olarak tarihi kemerin g�zlerinin i�inden ge�en yol, ara� trafiğine kapatılmış olduğu g�r�l�yor. Uzun vadeli koruma anlamında �nemli bir gelişme olmuş.

Yapılan �alışmaların kalıcı olabilmesi i�in �ncelikle her platformda �evre duyarlılığını artırmalı, �ocuklardan başlamak �zere tarih şuuru ve bilincini aşılamayız. �evremizdeki tarihi yapıları ve onları inşaa eden Mimar Sinan gibi �nemli değerlerimizi tanıtıcı programlar yapmalıyız. Sosyal k�lt�rel ve tarihi değerlerimize ve �evremize karşı daha fazla bilin�lenmeli ve bunlara karalı bir şekilde sahip �ıkmalıyız.

Bir Esenler sakini olarak Esenler şehrimizin k�lt�r ve tarihi mirasına sahip �ıkmak ve gelecek kuşaklara aktarabilmemiz a�ısından yapılan bu kıymetli �alışmaları yapan başta Esenler Belediyesi olmak �zere her alanda b�t�n emeği ge�enleri tebrik ediyor, �alışmalarında başarılar diliyorum.

Şanlı ecdadımız Fatih Sultan Mehmed Han’ın da ifade ettiği gibi:
H�ner bir şehr b�ny�d etmektir;
Re�y� kalbin �b�d etmektir.
Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…
Kaynaklar ve Bağlantılar:

Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Esenler Belediyesi
�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 29.07.2024
Bu makale 29.07.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 01.08.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Atışalanı K�y� Tarihi At Değirmeni
İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları

Bir zamanlar İstanbul’da genellikle hayvan g�c�yle işletilen değirmenler �oğunluktaydı. G�n�m�z Esenlerini oluşturan Atışalanı k�y� eski adıyla Avas K�y�n’de hayvan g�c�yle �alışan at değirmenleri de vardı. Osmanlı Devleti d�neminde, XIX. Y�zyılın ortalarına kadar �� eşit değirmen vardı: Birincisi, �ok r�zg�r alan b�lgelerde kurulan ve r�zg�r g�c�yle �alışan yel değirmenleri; ikincisi, daha �ok akarsuların bol olduğu yerlerde kurulan ve su g�c�yle �alışan su değirmenleri ve ��nc�s� ise, hayvan g�c�yle �alışan değirmenlerdi.

Tarihten g�n�m�ze sofraların vazge�ilmez ana unsuru, nimet nan-ı aziz olan, ekmek başta olmak �zere unlu mamullerin temel gıda maddesi olması nedeniyle buğday ve unu �nemini hi� yitirmemiştir. �lkemiz T�rkiye topraklarında keşfedilen G�bekli Tepe'den anlıyoruz ki buğday tarımı d�nya’da ilk olarak ata tohumu siyez buğdayı tarımı ile Anadolu topraklarında başlamıştır. Doğal buğdayın anavatanı �lkemiz topraklarıdır. Daha sonraki d�nemlerde ekmeklik buğday (Triticum aestivum) ve makarnalık buğday (Triticum durum) ortaya �ıkmıştır.

Ekmeğin ana maddesi olan un elde edilebilmesi i�in de başta buğday olmak �zere arpa ve mısır gibi tahıllar un değirmenlerinde taneleri �ğ�t�lerek g�n�m�zde olduğu gibi �r�nler elde ediliyordu. İstanbul’da 1840’lı yıllara kadar �oğunlukla r�zgar, su ve at ile �alışan değirmenler kullanılmışken, bu y�zyılın sonunda bu değirmenler yerlerini buharla ve elektrikle �alışan yeni tesislere bırakmıştır.

Ge�mişten g�n�m�ze un başta olmak �zere tahıl mamulleri elde edebilmek i�in �eşitli işleme y�ntemleri geliştirmiş zamanın ve imkanların el verdiği m�ddet�e bu teknikler ile tahılları işlemeye devam etmiştir.

Bu �ğ�tme tekniklerinin başlıcaları olarak:
El değirmenleri; Tarihte antik d�nemlerden yakın zamana kadar uzun bir s�re insanların el ile granit ve benzeri sert taşların arasında d�kt�kleri tahılları kol kuvvetiyle birbirine s�rterek veya ortası delik k��k değirmen taşlarını karşılıklı iki kişi kol g�c�yle �evirerek �ğ�t�yorlardı. Ticari olmayan ve hususi kullanıma hitap eden bu el değirmenlerinden Esenlerde b�yle bir bilgi ve buluntuya biz ulaşamadık.

Yel değirmenleri; R�zgar g�c�n�n �arklar ile harekete d�n�şt�r�lmesiyle �alışan değirmenler de kullanıldı. Tarihte daha �nce Esenlerde Osmanlı d�neminde 1860’tan �nce tarih�i Manuel Gedeon, bu b�lgede yaklaşık olarak on beş yel değirmeni bulunduğunu ve işletilmiş olduğunu kaydediyor. Daha �nce “R�zgarlı Tepe Esenlerin Yel Değirmenleri” isimli bir makalemizde bu konu kapsamlı olarak ele almıştık.

Su değirmenleri; Akarsuların ve derelerin suyunun akış kuvveti ile �arklarını �evirmesiyle elde edilen ve tahılları �ğ�ten değirmenlerdi. Esenler sınırları i�erisinde vaktiyle iki akarsu bulunuyordu. �in�in Deresi (Vidos deresi) ve Ayvalı Dere. Esenlerde bu akarsular �zerinde veya başka bir su kaynağı �zerinde işletilmiş bir su yapısı olarak herhangi bir su değirmenine biz yaptığımız araştırmalarda hen�z rastlayamadık. Tabii olarak bu olmadığını ispatlamaz. Konu araştırmaya halen a�ıktır.

Yazımıza konu olan at, katır ve eşek gibi hayvan kuvveti g�c�yle �alışan, metal �arkları vasıtasıyla değirmen taşlarını �evirerek tahıl �ğ�ten değirmenler Esenler’de de kullanıldığını s�zl� tarih �alışmalarımız esnasında �ğrenmiş bulunuyoruz.

G�n�m�zde malum olduğu �zere end�strileşme ile birlikte buharlı ve elektrikli değirmenler klasik d�nem yukarıda �rneklerini verdiğimiz değirmenleri kullanımdan kaldırmış durumdadır. �ğ�tme y�ntemleri istisnalar hari� zamana yenilmiş ve devre dışı kalmıştır.

Yakın tarihte değirmen ve un denilince şehrimiz İstanbul genelinde ise, meşhur Unkapanı Değirmeni 19.yy. sonlarında inşa edilmiş ve g�n�m�ze kadar ulaşmıştır. Unkapanı semti ismini "un" ve Osmanlılar d�neminde kullanılan bir �eşit tartı aleti olan, toptan satış yapılan yer anlamına da gelen "kapan" kelimelerinden almıştır. Semte "Unkapanı" denilmesinin sebebi ise, İstanbul'a tahıl getiren gemilerin y�klerini Unkapanı'na boşaltılmasıdır. Roma, Bizans d�neminden beri Unkapanı b�lgesi buğday ticaretinin yapıldığı yer olarak gelişmiş, İstanbul'un en �nemli ticaret merkezlerinden biri olmuştur. Bu kadar �ok buğday ticaretinin yapıldığı Unkapanı'nda bir�ok değirmen ve fırın kurulmuştu.

Esenler �zelinde ise Atışalanı k�y� sakinlerinin naklettiği hatıralara g�re Cumhuriyet d�neminde yakın d�neme Esenler il�esi, Birlik Mahallesi sınırları i�erisinde yer alan g�n�m�zde “Deprem Parkı” b�lgesinde, Esenler Bilgi Evi’nin bulunduğu zeminde k�y sakinlerinden rahmetli Kuşaksız Emin tarafından at g�c�yle �alışan bir un değirmenin uzun seneler hizmet verdiğini b�lgede yaşayan b�y�klerimiz naklediyorlar. Bu değirmen �alışma prensibi olarak mevcut bir su �arkını �eviren bir at vasıtası ile �alışıyordu. Bir Esenler sakini, g�� ederek geldikleri Esenler’de 1967 Senesinde g�rd�ğ� bir at değirmeninde hububat �ğ�tmek i�in kullanılan değirmen taşını etrafında d�n�p duran bir at olduğunu naklediyor.

Vaktiyle tarım ve hayvancılığın yaygın olduğu Esenlerde buğday, arpa ve mısır gibi tahıllar ihtiyaca binaen tarımı yapılarak tarlalarda �retiliyordu. Bu tahıllar b�lgede bulunan değirmenlerde �eşitli �r�nlere d�n�şt�r�lerek gıda maddesi olarak kullanılıyordu. Değirmenlerin ana �retim kalemi olan buğday, arpa ve mısırdan un, buğdaydan kalın ve ince bulgur, mısır yarması, mısır unu, ayrıca hayvancılıkta kullanılmak �zere hayvan yemi olarak kullanılmak �zere arpa yarması ve unu gibi muhtelif tahıl �r�nleri �retilmekteydi.

G�n�m�z Esenlerinde yaptığımız araştırmaya g�re m�stakil olarak değirmen işletmesi 2024 senesi itibariyle mevcut elektrik ile �alışan modern un fabrikaları halen faaliyette bulunmuyor.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları

�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 29.08.2024

Bu makale 29.08.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 01.08.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Atışalanı K�y� Tarihi Kar Kuyuları
İstanbul Esenler Tarihi / Esenler Araştırmaları

Su k�lt�r� ve su yapıları bakımından tarihte �nemli bir yere sahip olan alternatif su temini ve �ok ama�lı soğuk ortam oluşturmak amacıyla Esenler Atışalanında suni ve yapay kar kuyularını kullanılıyolardı.
İstanbulun �eşitli yerlerinde olduğu gibi Esenlerde Atışalanı Avask�y (Kavask�y) civarında k�yl�ler tarafından Bizans d�neminden kalma kar kuyuları yakın d�neme kadar kullanılan su yapıları ele almaya �alıştık.

Hayatımızın ve b�t�n canlıların varlığının ana unsuru vazge�ilmezi olan su elde etmenin alternatiflerinden birisi olan kar kuyuları da ge�mişte kullanılıyordu. Kur'an-ı Kerim'de, Enbiy� Suresi Ayet-i Kerime 30’da "canlı, hayatı olan her şeyi sudan yarattık" buyuruluyor. Bir su mimarisi yapı �eşidi olarak, normal keson su kuyularının haricinde g�n�m�zde unutulmuş artık neredeyse hi� hatırlanmayan kar biriktirilerek soğuk su ve buz elde edilen doğal ve insan yapımı olmak �zere iki farklı t�r� olan kar kuyuları vardı.

Tarihte vaktiyle elektrik ve buna bağlı soğutucu ve dondurucuların hen�z hayatımıza girmediği 30-40 yıl �ncesine kadar insanlar �zellikle yaz mevsiminde soğuk i�eceklerle serinlemek ve yiyeceklerinin bozulmasını �nlemek i�in, doğal yollardan elde edilen kar ve buzdan yararlanıyordu. S�z konusu d�nemde kar ve buzun başlıca kaynağı kışın yağan karın doğal veya yapay yollarla biriktirildiği kar kuyularıydı.

Osmanlı Devletinden �nce bu topraklarda h�k�m s�ren Roma İmparatorluğu, Bizans d�nemi belkide daha evvelki uygarlıklardan itibaren kar kuyularını kullanıyorlardı. Anadolu genelinde ve İstanbul �zelinde yaygın olarak su ihtiyacını gidermek amacıyla insanlar tarafından tercih edilmiş bir y�ntemdi.

Kar kuyuları, ge�mişte buzdolabı yerine soğutma ama�lı ve su ihtiyacı i�in kullanılan kar kuyuları g�n�m�zde unutulmuş geleneksel su temin etme, gıdaları koruma ve soğutma y�ntemlerinden birisiydi.
Bir su yapısı �eşidi olarak değerlendirebileceğimiz kar kuyuları doğal ve yapay yani suni olmak �zere iki farklı t�re sahipti. Şehir merkezlerinde ve kırsal kesimde olmak �zere iki farklı mek�nda bulunan bu kar kuyuları yapılış tekniği ve işleyiş a�ısından birbirine benziyordu.

Kırsal alanlardaki ve k�ylerin yakınlarında bulunan dağ, yama� ve yaylaların �ok kar yağışı alan en az g�neş alan g�lge kuytu yerlerine yazın kuyular kazarlardı. Karın en fazla olduğu ve hen�z erimeye başlamadığı mart aylarında bu kuyulara �evrede birikmiş karlar yuvarlanarak b�y�k kartopları halinde bu kuyuların i�lerine taşıyıp sıkıştırarak doldurulurdu. Kuyulara atılan kar, �zerleri �iğnenerek sıkıştırılmak suretiyle depolanır, bir �eşit buza d�n�şt�r�lerek biriktirilirdi. Bu işler bazı yerlerde “karcı” veya kar esnafı adı verilen kişiler tarafından yapılırdı.

Kar kuyularındaki erimeyi geciktirmek ve daha uzun s�re saklamak ve kullanabilmek amacıyla karların �zerlerinin ot, saman vb. malzeme ile �rt�lerek bir �eşit yalıtıma tabi tutuluyordu.

Doğal kar kuyuları; Doğal kar kuyuları esas olarak iki �eşittir. Bunlardan birincisi dağların kuytu veya �ukur yerlerinde birikme sonucu oluşan a�ık kar kuyuları, diğeri ise karstik b�lgelerde erime veya ��kmeler sonucu oluşmuş karstik �atlak veya d�denlerdir.

Yapay (sun�) kar kuyuları; Şehir ve kasabaların kar ve buz ihtiyacı y�zyıllarca esas olarak sun� (insanlar tarafından bizzat kar biriktirmek i�in inşa edilmiş) kar kuyularından sağlanmıştır. Bu kuyular gerek kır gerekse şehir merkezlerine yakın alanlarda t�rl� şekillerde inşa edilmiş olup hemen hepsinin ortak �zelliği az g�neş alan yerlere yapılmış olmalarıdır. Bazen toprak kazılıp etrafı taşla �r�lerek, bazen de t�f gibi yumuşak kayaların oyulması ile inşa edilerek oluşturulmuşlardır. Yine hepsinin ortak �zelliği kar biriktirildikten sonra bunların erimemesi i�in ot, saman vb. materyalle yalıtımlarının sağlanmış olmasıdır.

Nadir rastlanan ve geleneksel kullanıma sahip olan kar kuyularına alışan ahali normal �eşme suyu yerine i�me suyu olarak daha hafif ve tatlı olduğu i�in kar suyunu tercih ediyorlar severek i�iyorlardı. Kar kuyularının suyu aynı zamanda mutfakta �ay demlemede, yemek yapmakta ve temizlikte kar suyunu g�n�l rahatlığıyla kullanıyorlardı.

Kar kuyularından elde edilen kar ve buzlar yazın sıcak g�nlerinde halkın başlıca soğutucuları idi. Karcılar tarafından kar kuyularından getirilen karlar halkın ve esnafın istifadesine par�a par�a sunulurdu. Halk aldığı bu karları, soğuk su, kar şerbeti ve benzeri soğuk i�ecek ve yiyeceklerle t�ketirken, esnaf ise şerbet, dondurma ve diğer ama�larla kullanırlardı. Ayrıca ayran, gazoz ve meyve sularını bu kar ve buzla soğuturdu. B�ylece halk yaz sıcağından olan hararetini bu şekilde giderirdi.

İstanbul Esenler il�esi Atışalanı sakinlerinden M�badele g��menlerinden olup Avask�y doğumlu olan k�y�n b�y�klerinin naklettiği hatıralara g�re yakın ge�mişe kadar b�lgede iki Kar Kuyusunun varlığını hatırlıyorlar ve naklediyorlar.
Bu kuyulardan birisi Havaalanı Mahallesi, Kışla Caddesi �zerinde olan g�n�m�zdeki Atışalanı K�y� Mezarlığı civarında bulunan bir kar kuyusunun k�y sakinleri tarafından yakın d�neme kullanıldığına şahit olmuşlar.
İkinci kar kuyusu ise yine Esenler Atışalanındaki diğer kar kuyusu gibi g�n�m�zde Havaalanı Mahallesi G�den Sokak'ta, şimdiki Yunus Emre Ortaokulu civarında olup buz gibi leziz suyu ahali tarafından kullanılıyormuş.

Atışalanı k�y� sakinlerinden n�fus m�badelesi g��menlerinden, Avask�y doğumlu, k�y�n kurucularından olan g�r�şt�ğ�m�z Tetikli ailesi b�y�kleri kar kuyuları hakkında; İ�erisine kış mevsiminde yağan kar ile doldurulan bu kuyuların dış etkenlerden korunması i�in kuyuların �st�, bol miktarda samanla �rt�lerek hem ısı yalıtımı hem de i�erisine herhangi bir şeyin d�şmesinden korunduğunu anlattılar.
G�n�m�zde sadece hatıralarda kalan kar kuyularını sizlerle birlikte yeniden hatırlamaya ve hatırlatmaya �alıştık.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Cevdet Yılmaz (2010) “Kar Kuyuları – Snow Wells”

�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 12.09.2024

Bu makale 12.09.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 12.09.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Havaalanı Mahallesinden Atışalanı Mahallesine
İstanbul Esenler Tarihi İnceleme Haber / Esenler Araştırmaları

Atışalanı k�y� (Avask�y / Kavas k�y�) ile bir kısmı eski M�derris (Metris) k�y� askeri alanların sınırları i�erisinde kalan eski Havaalanı mahallesi diye bilinen isim değişikliği ile artık Atışalanı mahallesi olan mahalle idari olarak g�n�m�zde İstanbul Esenler İl�esinin 17 Mahallesinden birisi konumundadır.
Atışalanı ismi artık bir mahalle adı olarak yaşatılacak. Osmanlı Devletinden, Cumhuriyete aynı adla anılarak varlığını s�rd�ren Avas K�y�’n�n ismi 1939 yılı Şubat’ında İstanbul Valiliğinin teklifi ile Atışalanı olarak değiştirilmişti. B�ylece Atışalanı K�y� olarak anılmaya başlanmıştı.

Esenler Havaalanı Adı artık Atışalanı Mahallesi Oldu. Gelen talep �zerine Esenler Belediyesi’nin yaptığı bir �alışma neticesinde; Bilgi İşlem M�d�rl�ğ�n�n 02.09.2024 tarih ve 113888 sayılı teklifi incelendi. Esenler İl�esi dahilinde bulunan "Havaalanı Mahallesinin" mevcut sınırları değişmeden isminin "Atışalanı Mahallesi" olarak değiştirilmesi M�şterek Komisyonumuzca uygun g�r�lm�şt�r. Şeklinde komisyon g�r�ş� a�ıklandı.
B�ylece Esenler Belediyesinin Eyl�l ayı 2024 son meclis toplantısında Havaalanı Mahallesi’nin ismi; 06/09/2024 Tarih ve 2024/61 karar no’su ile, Atışalanı Mahallesi olarak değiştirildiği a�ıklandı.

Değiştirilen Havaalanı İsmi
Eski Atışalanı k�y�, Metris Kışlası i�indeki askeri eğitim u�aklarının ve helikopterlerin inişleri i�in kullanılan pistten dolayı mahalleye Havaalanı ismi verilmişti. Bu isim, g�n�m�zde �eşitli karışıklıklara ve sıkıntılara yol a�tığı gerek�esiyle vatandaşlardan gelen yoğun değişiklik talebi �zerine, konu Bilgi İşlem M�d�rl�ğ� tarafından Esenler Belediyesi Meclisi’ne sunuldu. Belediye Meclisi’nin Hukuk ve Temel Haklar Komisyonu, Kentsel D�n�ş�m, Mesken, Altyapı ve Deprem Komisyonları da m�d�rl�ğ�n ‘Havaalanı’ isminin "Atışalanı" olarak değiştirilmesi teklifini uygun g�rd�.

Verilen Atışalanı İsmi
İsminden de anlaşılacağı �zere b�lgenin askeri kışla zamanında askerlerin burada atış alanı talimgahı olarak atış eğitimi yaptıkları i�in halk arasında bu alanın "Atışalanı" olarak isimlendirilmişti. Tarihte Rumca olan Avask�y ismi Atışalanı k�y� olarak g�n�m�zdeki bu mahalleleri kapsayan isim olarak verilmişti. Esenler Belediye Meclisi de, Havaalanı mahallesinin isminin, mevcut sınırları değişmeden “Atışalanı” olarak değiştirilmesini Eyl�l 2024 tarihinde oy birliği ile kabul etti.

Meclisteki oylamayı takip eden mahalle muhtarı Nejmettin Emirali, “Doğru bir karar. Mahalleyi bilmeyen vatandaş (Havaalanı Mahallesi’ne gideceğim) diyor. Taksici yanlışlıkla Havalimanına g�t�r�yorlar. �ok karışıklıklara sebep oluyordu” dedi.
Esenler Havaalanı Mahallesi yeni ismiyle Atışalanı Mahallesi'nin idari sınırlarına bakıldığında kuzeyinde Oru�reis ve 15 Temmuz; g�neyinde Birlik; batısında Turgutreis; g�neybatısında Tuna; doğusunda ise Kemer mahalleleri bulunmaktadır. Mahalle, kuzeyinde İpekyolu Caddesi, batısında Anadolu Caddesi, doğusunda Kışla Caddesi, g�neydoğusunda Gazi Caddesi, g�neyinde Mehmet Akif İnan Caddesi ve g�neybatısında Kırım Caddesi ile �evrilidir.

Kentsel D�n�ş�m
T�rkiye'de kentsel d�n�ş�m 2012'de ilk olarak Esenler Havaalanı mahallesinde başlamıştır. Esenler Emlak Konutları olarak 2016'da a�ılmıştır.

Mahalle N�fusu
Mahallenin, Devlet İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı N�fus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine g�re n�fusu 2007 senesinde 34.472 kişi iken bu rakam 2023 senesinde azalarak 33.452 kişi olarak tespit edilmiştir.

Mahalle Sınırları Dahilinde Bulunan Eğitim Kurumları ve İbadethaneler
Esenler Atışalanı (Havaalanı) Mahallesinde bulunan kamu kurum ve kuruluşlarından bazıları; Esenler Kadın, Doğum ve �ocuk Hastanesi bu mahallede bulunmaktadır.

Yunus Emre Orta Okulu, Tacirler Eğitim Vakfı Tacirler İlkokulu ve İmam-Hatip Ortaokulu, Fidan Demircioğlu Ortaokulu gibi eğitim kurumları yanı sıra Z�beyir İbni Avvam Camii, Yunus Emre Cami, Uhud Cami ve Esenler B�lge Parkı sınırları i�inde bulunan Sabri �lker Camii gibi ibadethaneler mevcuttur. Sosyal tesis, park ve yeşil alan olarak; Şevki Eren Yatkın Parkı, Esenler B�lge Parkı mahallede �nemli bir konuma sahiptir. Mahallenin yanında 15 Temmuz mahallesi sınırları i�erisinde olan 2017'de 47. Motorize Piyade Alay Komutanlığı'nın konuşlandığı eski Metris Askeri Kışlası alanına yapılmış 15 Temmuz Millet Bah�esi de vardır.

Havaalanı değiştirilerek yeni verilen Atışalanı Mahallesi isminin, eski k�y�n adının yaşatılması bakımından yerinde ve isabetli bir karar olduğu kanaatindeyiz. Hayırlı ve uğurlu olması dilek ve temennilerimizle.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Esenler Belediyesi

�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 17.09.2024

Bu makale 18.09.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 18.09.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Davutpaşa Roma Diyojen Sarayı
İstanbul Esenler Tarihi İnceleme Haber / Esenler Araştırmaları

İstanbul, ge�mişten g�n�m�ze y�zyıllar boyu, tartışmasız stratejik ehemniyeti ve c�zibesini her d�nemde muhafaza etmiştir. İstanbul Avrupa yakasında, Sur dışında bir il�e olan Esenler Davutpaşa'da Roma d�neminde, binli senelerin ��nc� �eyreğinde inşa edildiği d�ş�n�len bir yazlık saray olan Roma Diyojen Sarayı bulunuyordu.

Esenler Civarındaki K�şk Kasır ve Saraylar
İstanbul, Esenler il�esinde ve civarında bulunan �� ayrı Saray / Kasır olduğu bilinmektedir.
İlki ve en eskisi olan ve bu araştırma makalemize konu olan Roma (Bizans) d�nemi, IV Romanos Diogones T�rk�e ifadesiyle Romen Diyojen yazlık sarayı. İkincisi; Davud Paşa tarafından inşaa ettirilmiş olan ve Diyojen Sarayı �zerine inşa ettirildiği d�ş�n�len Osmanlı yapısı Davutpaşa Kasr-ı H�mayun sarayı ve ��nc�s� ise, yine Osmanlı Devleti d�neminde Ferhad Paşa tarafından Ferhat Paşa �iftliği i�erisine inşaa ettirilmiş olan Ferhatpaşa Kasrıdır/sarayıdır.
Bu bahsi ge�en saraylardan Ferhatpaşa sarayı ve Romen Diyojen sarayı g�n�m�ze ulaşamamış olmakla birlikte Davutpaşa H�nkar kasrı iki defa yeniden yapılmış olup nihayet restore edilmiş olarak g�n�m�zde mevcuttur.

İstanbul, Romen Diyojen Sarayı Nerede?
Doğu Roma, Bizans devirlerinde Başkent olan İstanbul'da değişik zamanlarda ve farklı ama�lar i�in pek �ok saraylar inşaa edilmiştir. Romen Diyojen sarayı, konum itibariyle Esenlerin merkezini oluşturan Litros karyesi yakınında ve Davutpaşa Kışlası olarak bilinen g�n�m�zde Yıldız Teknik �niversitesi YT� yerleşkesinin bulunduğu sahrada olduğunu yazılı kaynaklardan �ğreniyoruz. Bu Roma Sarayı g�n�m�zden y�zyıllar �nce yok olmuştur.

IV. Romanos Diogones T�rk�e ifadesiyle Romen Diyojen kimdir?
Daha �nce y�ksek r�tbeli bir asker, general olan Roma İmparatoru Romen Diyojen in doğum 1030, �l�m 4 Ağustos 1072 tarihidir. Anadolu Tarihi ve M�sl�man T�rklerin Anadolu’ya gelişiyle, Malazgirt Savaşı’nda 1071’de B�y�k Sel�uklu Devleti Sultan Alparslan’a yenilerek esir d�şmesinden dolayı mekteb kitaplarından da aşina olduğumuz T�rkler tarafından en �ok tanınan Doğu Roma imparatorudur. X. Konstantinos'tan sonra 1068 ile 1071 arasında h�k�m s�ren Roma (Bizans) imparatoru Anadolu'yu T�rklere karşı savunmak i�in tahta �ıkıp b�y�k bir ordu topladı ama Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Sultan Alparslan'a yenilince, tahttan indirildi ve bir sene sonra �ld�.

Yazılı Kaynaklarda Diyojen Sarayı
Doğu Roma (Bizans) İmparatoru I. Alexios Kommenos'un kızı, Romalı tarih�isi Anna Kommena tarafından Alexiad isimli kitap Doğu Roma, İstanbul ve Anadolu hakkında �nemli bir kaynak niteliğinde bilgiler vermektedir. Romen Diyojen Sarayı hakkında; araziye hakim bir tepede, d�rt yanı a�ık, havası g�zel, panoramik bir manzaraya sahip, etrafında tatlı sular, dereleri olan ve İstanbul şehir surlarına (Topkapı) gibi giriş kapılarına �ok yakın, bir konumda olduğu anlatılmaktadır.

Esenler'de Aretai B�lgesinde Bir Roma Sarayı
Anna Komnena’nın eserinden de anlaşılacağı �zere coğrafi y�zey şekilleri g�z �n�nde bulundurulduğunda Romen Diyojen’in yaptırdığı sarayın Esenlere yakın g�n�m�zde �iftehavuzlar Mahallesi sınırları i�erisinde kalan Davutpaşa mevkiinde olduğu kesin olarak anlaşılmaktadır. Esenler, Davutpaşa kışlasının olduğu alan bu kaynağa g�re “Aretai / Arete / Aretas” şeklinde ifade edilmekle birlikte mealen Faziletliler Tepesi olarak ge�mektedir.

Doğu Roma (Bizans) tarih�isi Anna tarafından yazılmış Orta �ağ biyografik ve tarih kitabı olan Aleksiad adlı kitapta Romen Diyojen’in sarayından bahsettiği b�l�mde bulunduğu b�lgeyi ş�yle tarif ve tasvir etmektedir:
“Komnenoslar oradan ileriye gidip Aretas denen bu yeri (Esenler sınırları i�erisinde olan Davut Paşa Kışlasının olduğu b�lge) hemen ele ge�irdiler. Bu yer şehrin (Roma’da Konstantinopolis veya Kostantiniye İstanbul’un) yakınındadır. Ovadan y�kselmiştir ve aşağısında durup da oraya bakanlara bir tepe imiş gibi g�r�n�r; �yle bir tepe ki yanlarından biri denize doğru, diğeri Byzantion’a (İstanbul) doğru inerek uzanıyor; diğer ikisi kuzey yanı ile batı yanı ise her r�zg�ra a�ık (Esenler) eğimsiz, d�z, s�rekli olarak akan yazın kurumayan duru ve i�ilir bir akar suyu deresi vardır ama t�m�yle bitki �rt�s�nden yoksun ağa�sızdır; insan sanır ki oduncular bu tepeyi �alılarını bile keserek tam cıbıl etmişler. Romanos Diogenes orada kısa s�reli yazlık kalışlar i�in İmparatorlara l�yık pek g�sterişli konutlar inşa ettirmiştir.”

Bir yanı Litros yolundan Bayrampaşa Topkapı istikametine uzanan alan if�de edildiği gibi Sur i�i dediğimiz asıl İstanbul olarak if�de edilen “Byzantion’a (İstanbul) doğru inerek uzanıyor.” B�lgedeki bitki �rt�s� ve yapılaşma nedeniyle g�r�ş alanını kapattığı g�z �n�ne alındığında Otag-ı H�mayun civarı tarif edilen manzarayı tam olarak veriyor. Kitapta belirtildiği gibi “yanlarından biri denize doğru” bakıyor dediği yer Yıldız Teknik �niversitesi askeri fırın ana giriş kapısının istikametinden Veliefendi Hipodromuna doğru bakan tarafa uygun d�ş�yor. Tarife g�re g�n�m�zde Yıldız Teknik �niversitesi kamp�s� i�erisinde bulunan mevkii, Osmanlı eseri Otağ-ı H�mayun’un bulunduğu u� nokta tarife tam olarak �rt�şmektedir.

Diğer taraftan “Kuzey yanı (Esenler Litros K�y� ve Atışalanı Avas K�y�) ile batı yanı (Bağcılar �ıfıtburgaz – G�ng�ren Vidos - Bakırk�y Makrik�y)” olarak if�de edilen alan tepenin etrafında r�zg�ra a�ık olan alanlar ve ifade edildiği gibi Haznedar (�ırpıcı) deresi, Ayvalıdere, �in�in Deresi gibi “s�rekli olarak akan duru ve i�ilir” akar sularla �evrilidir. İstanbul'un 1453 senesinde Fatih Sultan Mehmet tarafından fethi esnasında Osmanlı ordusunun bir kısmı bu tarihi b�lgede konuşlanmıştı. Fetihten sonra kullanılamaz hale gelen Diyojen sarayının olduğu yere H�nkar kasrı Otağ-ı h�mayun yapılmıştır.

Roma, Diyojen sarayının bulunduğu alanda g�n�m�ze ulaşabilmiş y�zeyde antik yapı kalıntıları Osmanlı �ncesi muhtemel saraya ve diğer mimari unsurlara ait kalıntılara dağınık halde rastlanmaktadır. Romen Diyojen sarayı Doğu roma İmparatorluğu gibi tarihin tozlu sayfalarında yerini almıştır.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları
Anna Kommena – Alexiad

�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 31.10.2024

Bu makale 28.10.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 26.10.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.
.
..
...

Esenler Tarihi Litros Kervansarayı
İstanbul Esenler Tarihi İnceleme Haber / Esenler Araştırmaları

Esenlerin Osmanlı Devleti d�nemi �nemli ve �ok az bilinen tarihi eserlerinden birisi olup g�n�m�zde mevcut olmayan Esenler D�rtyol Meydanında, Esenler Merkez Camii karşısındaki, Aya Yorgi Kilisesinin olduğu yerde veya civarında bir zamanlar kervanların ve yolcuların ağırlandığı misafir edildiği tarihi bir han olan "Litros Kervansarayı" bulunuyordu.

Kadim şehir Esenler'in tarihinden tarihimizden heyecanla bir sayfayı daha aralıyoruz. Neredeyse hafızalardan silinmiş, artık unutulmaya y�z tutmuş tarihi Litros Kervansarayının �yk�s�n� anlatarak tarihte ge�mişe birlikte bir yolculuğa �ıkacağız. Birleşik iki kelime ile bir isim tamlaması olan ve kervan ve saray s�zc�klerinden oluşan kervansaray kısaca; şehirlerin uzak ana yollarında kervanların ve yolcuların konaklaması i�in yapılmış konaklanan b�y�k han anlamına geliyor.

Esenler'in Litros k�y� d�nemini yaşamış sakinlerinden k�y�n Merkez Cami imam hatibi rahmetli Bekir Aydın hocamızın da naklettiği �zere g�n�m�zde Esenler Belediyesi Dijital K�t�phanesi olarak hizmet veren eski Litros kilisesi binası yapılmadan �nce burada bir kervansaray, yani b�y�k bir han hizmet veriyordu. Bu konuyu onaylayan k�kl� Esenler k�y� sakinleri yanı sıra eski İstanbul Belediye başkanlarından olan merhum Kadir Topbaş, belediye başkanlığı g�nlerinde d�nemin Esenler Belediye Başkanı olan Mehmet �calan’la Esenler D�rtyol meydanını ziyaretlerinde tarihi Litros kilisesini inceledikleri sırada merhum Bekir Aydın hoca da yanlarındaydı. Başkan �calan, İBB Başkanı Topbaş’a, “Bu yapının �nceden kilise olmadığını duydum.” diye s�ylediğini, Başkan Topbaş da “Evet, ilk inşası kilise olarak yapılmamış, burayı değerlendirelim, bu konuda biz de yardımcı olalım.” diye cevap verdiğini bizlere naklediyor rahmetli Bekir Aydın hocamız.

Litros k�y� kilisesinin 18 Y.Y. sonları, 19. Y.Y. başlarında inşa edildiği d�ş�n�l�rse Litros (Litroz) Karyesi Kervansarayı olarak bu yakın tarihlere kadar faal olarak kullanıldığı anlaşılıyor. Kervansaray ana yapısı olan Han'ın, Roma, Bizans veya Osmanlı devleti d�nemi devirlerinden hangisinde inşa edildiği hakkında maalesef her hangi bir malumata sahip değiliz.

Esenler, D�rtyol meydanında eski Litros Karyesi (k�y�) merkezinde bulunan kervansaray tarihte �nemli bir işlevi yerine getirdiği anlaşılıyor. �ncelikle ticaret kervanları başta olmak �zere gelip ge�en yolcuların uğrak yeri olan Litroz karyesinin k�y merkezindeki bu b�y�k han, ticaret mallarını taşıyan deve kervanlarının �nemli bir konaklama ve dinlenme yeri olarak kullanıldığı anlaşılıyor.

D�neminde İstanbul sur dışına a�ılan �nemli bir kapı olan Topkapı’dan başlayan Roma, Bizans ve Osmanlı devleti d�nemlerinden g�n�m�ze tarihi haritalarda "Edirne Şosesi" olarak belirtilen ana yol, Litros k�y�nde Esenler D�rtyol Meydanından ge�iyordu. Bu g�zergah aynı zamanda Roma ve Bizans d�neminde de kullanılan antik bir yol olarak kayıtlarda ge�iyor. G�n�m�zde Esenler Topkapı minib�slerinin kullandığı yol olarak halen �nemini korumaktadır.

İstanbul, Topkapı'dan yola �ıkıp batı y�n�nde Avrupa istikametine, Edirne y�n�ne giden yolcu ve kervanlar bir menzil olarak ilk ulaştıkları yer; d�rt mevsim r�zgarlı havası temiz, tarihi su yolları nedeniyle �eşmelerinden pınar suları akan Litros k�y�ne ulaşıyorlardı. Bir mola yeri olarak burada konaklanıyor, yemek, dinlenme ve g�venli bir şekilde geceleyerek ihtiya�larını gideriyorlardı. At ve deve gibi binek ve y�k hayvanlarını yemleyip sulayarak Litros’ta dinlendiriyorlardı. Litros'taki bu kervansarayın ihtiyaca uygun b�y�kl�kteki Hanı yemyeşil �ınar ve diğer ağa�ların ağa�larının g�lgesinde yorgunluklarını gideriyorlardı. Bilhassa boyunlarında kocaman ve ahenkle koro halinde ritmik sesler �ıkaran �anları, semerlerindeki envaı �eşit y�kleri ile develer ve onları yorgun argın �eken kervancılar sabırsızlanarak konaklamaya �alışan kervanlarının oluşturduğu koşuşturma ve izdihamı bir hayal edin.

Eski Esenler sakinlerinden merhum Bekir Aydın Hoca'nın bir sohbetinde naklettiğine g�re mevcut kilisenin temelinde bulunan yapı, ilk yapılan bina, kayıtlarda ge�tiği, �zere kilise değil bir kervansarayın han binası imiş. Aynı mekan ve alanda kısacası �� ayrı yapı Kervansaray Han binası ki daha evvelini bilmiyoruz sonra mevcut yapı veya temeller �zerinde inşa edilen kilise ve g�n�m�zde yapının i�inde modern bir dijital k�t�phane.

Tarihi Litros Kervansarayı konumu itibariyle k�y merkezinde daha sonra kilise ve m�ştemilatının yapıldığı bir yamacın kenarında havadar bir mevkidir.

Kervansarayın doğu y�n� istikametine bakıldığında aşağıdaki vadide buz gibi i�ilebilir suyu ile akan etrafı meyve ve ayva ağa�ları ile s�sl� Ayvalı Dere ve u�suz bucaksız tarım arazilerinin ortasında Ferhat Paşa �iftliği kasrı (sarayı) g�r�n�yordu. Hen�z g�n�m�zdeki k�şk binası inşa edilmemiş tabii olarak o tarihlerde. �iftliğin belirgin siluetini tamamlayan g�n�m�zde maalesef buradan taşınmış olan tarihi Ferhat Paşa Su Terazisi g�r�n�yordu.

Batı y�n� g�n�m�zdeki ismiyle ��y�zl� istikametine, İn�n� Caddesi ise kervansarayın hemen yanındadır. Bu istikamette batı y�n�ndeki manzara; karşıda �ıfıt Burgaz k�y� (Bağcılar) yama�ları ve Tabya, aşağıda vadiye inerken solda Hekimoğlu su hattının �nemli bir yapısı g�n�m�zde mevcut olan tarihi Litros Su Terazisi devamında ise kaynak sularının oluşturduğu i�indeki balıkları ile �in�in Deresi (Cinli Dere) akıyordu. �in�in Deresini aşmak i�in vaktiyle inşaa edilmiş g�n�m�zde maalesef mevcut olmayan tarihi, kemerli, kargir taş �rg�l� bir k�pr� yanı başında ise Ferhat Paşa'nın hatırası nefis kitabesiyle ve buz gibi suları ile ��y�zl� �eşmesi bu g�zergahtaki �nemli bir menzil olarak biliniyordu.

Litros Kervansarayı k�y merkezinden kuzey istikametine devam eden yolcu ve kervanlar ise Avas (Kavas) karyesi Atışalanı k�y� istikametinden M�derris K�y� y�n�ne doğru devam ederlerdi.

G�ney canibinde ise Davutpaşa askeri kışlası ve devamındaki manzara ise uzaklara doğru bu hakim Roma ve Bizans'taki ismi ile Aretai (Aretas) Faziletliler Tepesinden bakıldığında tabii olarak ufukta Marmara denizi manzarası vardı.

Tarihi Litros Kervansarayı ve Hanı, vaktiyle bu Rum yerleşim yerinin coğrafi olarak �nemine dikkat �ekiyor. Han, konaklayan misafirlerini en g�zel şekilde nasıl ge�mişte ağırlamış ve zamanla işlevini tamamlamış yerine bir kilise binası ve daha sonra g�n�m�zde Esenler Belediyesinin �alışmaları ile T�rkiye'nin ilk dijital k�t�phanesi olan Adanan B�y�kdeniz Dijital K�t�phanesi ve �ğrencilerin ders �alışma mekanı olarak kullanılan nezih bir yere d�n�şt�r�lm�şt�r.

Esenler, tarihte kervansaraylarında, hanlarında olduğu gibi daha sonraki d�nemlerde Evlad-ı Fatihan Balkan, m�badele muhacirleri başta olmak �zere daha yakın d�nemlerde Anadolu’dan g�� ederek nice hayal ve umutlara kendisine gelenleri en g�zel şekilde d�n olduğu gibi bug�n de bağrına basmaya, misafir etmeye ve ağırlamaya hala devam ediyor.

Kalın sağlıcakla. Selam ve dua ile…

Kaynaklar ve Bağlantılar:
Beytullah Yıldırım Esenler Araştırmaları

�️ Beytullah YILDIRIM / Esenler Araştırmaları�
Yerel Tarih�i Araştımacı Yazar
esenlerarastirmalari@gmail.com
İstanbul / Esenler 26.11.2024

Bu makale 27.11.2024 Tarihinde Esenler Vizyon Haber web sitesinde yayımlanmıştır.
Bu makale 26.11.2024 Tarihinde Esenler Araştırmaları blok web sitemizde yayımlanmıştır.

	FOTOĞRAFLAR
	G�r�nt�ler Fotoğrafları daha b�y�k g�rebilmek i�in �zerine tıklayınız.

ELDESNET KURULUŞ: 1997

Her hakkı ELDESNET'e aittir. Kesinlikle izin almadan kısmen veya tamamen kopyalanamaz ve yayınlanamaz.
E-Posta: Tasarımcı ve Yayıncı: Beytullah YILDIRIM
ELDESNET � 1997 - 2024

Eldesnet Ana Sayfaya D�nmek İ�in Tıklayın.